Enzymy trawienne – kiedy warto je suplementować?

Problemy jelitowe, wzdęcia, uczucie ciężkości po posiłkach – to sygnały, że organizm nie radzi sobie z prawidłowym trawieniem pokarmów. Może to być efektem niewystarczającej ilości enzymów trawiennych. Jako że te substancje odgrywają kluczową rolę w przyswajaniu składników odżywczych, ich niedostatek zwykle prowadzi do niedoborów, a w konsekwencji – również do poważnych problemów zdrowotnych. Jakie to enzymy i kiedy warto sięgnąć po suplementację? O tym wszystkim opowiemy ci w poniższym artykule.

Z artykułu dowiesz się:

• czym są enzymy trawienne i jakie odgrywają role w organizmie;
• dlaczego czasem się pojawiają problemy z ich odpowiednią ilością;
• jakie są objawy niedostatecznej ilości enzymów;
• w jaki sposób naturalnie uzupełnić ich ilość w układzie trawiennym;
• kiedy warto suplementować substancje wspomagające trawienie i w jaki sposób je dobierać.

Enzymy trawienne – sprawdź, co warto o nich wiedzieć

Jak sama nazwa wskazuje, enzymy trawienne to bardzo zróżnicowane substancje produkowane przez gruczoły trawienne przewodu pokarmowego. Każdy z nich odpowiada za katalizę (czyli przyspieszanie reakcji chemicznych) trawienia złożonych związków do ich prostej wersji. W ten sposób mogą być one bez problemu wchłaniane do krwiobiegu. Co ciekawe, u wszystkich heterotrofów (tak zbiorczo nazywa się wszystkie organizmy, które muszą czerpać energię z zewnętrznych źródeł) procesy trawienia przebiegają z udziałem bardzo podobnych grup enzymów.

A tych można wymienić kilka. Dzieli się je według reakcji rozkładu, których zachodzenie przyspieszają. Każdy z enzymów oddziałuje bowiem na inne makroskładniki. Mamy więc:

• amylazy – to enzymy odpowiadające za rozkład węglowodanów złożonych;
• peptydazy – towarzyszą reakcji rozkładu białek na dobrze przyswajalne małe cząsteczki (aminokwasy); 
• lipazy – uczestniczą w rozkładzie tłuszczów;
• nukleazy – rozkładają kwasy nukleinowe budujące materiał genetycznych we wszystkich komórkach.

Warto wiedzieć, że produkcja wszystkich typów enzymów trawiennych odbywa się równocześnie w wielu narządach. A także to, że ich funkcje wzajemnie się uzupełniają. Co więcej, aktywacja niektórych z enzymów wymaga określonego pH środowiska (np. żołądek produkuje dodatkowo soki żołądkowe, które utrzymują w nim niskie pH). Każdy z odcinków układu trawiennego ma kwasowość specyficzną dla siebie, dzięki czemu enzymy działają dokładnie tam, gdzie powinny. 

Jakie konkretnie enzymy ciągle działają w twoim ciele? Wśród najważniejszych substancji wspomagających trawienie można wymienić:

• amylazę ślinową produkowaną przez ślinianki (proces trawienny węglowodanów rozpoczyna się już w jamie ustnej);
• trawiącą białka pepsynę i rozkładającą tłuszcze lipazę żołądkową, które działają w żołądku;
• rozkładającą węglowodany amylazę trzustkową, katalizującą rozpad tłuszczów lipazę trzustkową, a także trypsynę i chymotrypsynę, które trawią białka. Jak same nazwy wskazują, te substancje są wytwarzane przez trzustkę;
• laktazę (enzym trawiący laktozę znajdującą się w produktach mlecznych), a także maltazę i sacharazę (wspierające trawienie innych cukrów), peptydazy (rozkładające białka do aminokwasów) i lipazy (katalizują rozkład tłuszczów). To enzymy wytwarzane w jelicie cienkim.

Przeczytaj również: Jak oczyścić jelita ze złogów kałowych? Rola błonnika w diecie

Kiedy produkcja enzymów trawiennych przebiega nie tak, jak powinna

Niekiedy zdarza się, że na skutek różnych schorzeń lub przebiegających w organizmie procesów dochodzi do niedoborów enzymów trawiennych. Z czasem może to nawet prowadzić do ciężkich powikłań zdrowotnych związanych z brakiem poszczególnych substancji pokarmowych, ponieważ brak enzymów utrudnia przyswajanie wielu składników odżywczych. A także podnosić ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych (jak zespół nieszczelnego jelita, insulinooporność, cukrzyca, choroby neurodegeneracyjne).

Jakie mogą być przyczyny niedoborów enzymów trawiennych? Sprawdź:

• starzenie się organizmu – z wiekiem produkcja wielu enzymów staje się coraz mniej intensywna (zwłaszcza w przypadku trzustki), co może się przyczyniać do problemów trawiennych i słabszego wchłaniania składników odżywczych;
• choroby układu trawiennego – niektóre schorzenia mogą trwale upośledzać produkowanie enzymów. Mowa przede wszystkim o takich jednostkach chorobowych, jak: celiakia, mukowiscydoza, zespół jelita drażliwego, SIBO czy przewlekłe zapalenie trzustki;
• przewlekły stres – długotrwały stres osłabia działanie układu trawiennego, spowalnia trawienie i ogranicza wytwarzanie enzymów;
• niezdrowa dieta – przetworzona żywność zmusza organizm do wzmożonej pracy, a niewystarczająca ilość surowych produktów w jadłospisie, takich jak owoce i warzywa, zmniejsza naturalne wsparcie enzymatyczne (o którym opowiemy ci już za chwilę!);
• nadużywanie leków – niektóre leki mogą negatywnie wpływać na enzymy trawienne. Należą do nich m.in. antybiotyki, inhibitory pompy protonowej, a także niesteroidowe leki przeciwzapalne (w tym dobrze ci znane ibuprofen czy aspiryna, które z pewnością masz w swojej apteczce);
• nadmierne spożycie alkoholu – alkohol osłabia trzustkę i zmniejsza produkowanie przez nią enzymów trawiennych. Długotrwałe spożywanie alkoholu może prowadzić do przewlekłego zapalenia trzustki, a w konsekwencji – do jej niewydolności enzymatycznej;
• zaburzenia hormonalne i metaboliczne – przede wszystkim insulinooporność, cukrzyca i niedoczynność tarczycy.

Przeczytaj także: Przewlekły stres a zdrowie jelit: jak zadbać o mikrobiom?

Kiedy enzymów jest za mało, ludzie cierpią na dolegliwości trawienne

W przypadku zaburzeń wydzielania opisywanych enzymów zwykle dochodzi do pojawienia się nieprzyjemnych objawów trawiennych. Należą do nich m.in. bóle brzucha, wzdęcia, nudności, biegunki, zaparcia, tłuste stolce czyn utrata wagi niezwiązana z celowym odchudzaniem się. Dolegliwości te mogą się nasilać po spożyciu określonych pokarmów, bogatych w substancje, których organizm nie jest w stanie prawidłowo strawić.

W dalszej kolejności można dostrzec również objawy niedoborów związanych z niewystarczającym wchłanianiem składników pokarmowych. Można do nich zaliczyć osłabienie, zmęczenie, problemy skórne, łamliwość włosów i paznokci, a nawet częste infekcje i wolniejsze gojenie się ran.

Warto zauważyć, że te symptomy trudno nazwać specyficznymi – mogą bowiem towarzyszyć bardzo wielu problemom zdrowotnym. Aby mieć pewność, że kłopotem jest nieprawidłowe funkcjonowanie wydzielnicze gruczołów trawiennych, należy skonsultować się z lekarzem, który zleci konkretne badania diagnostyczne. Mogą one obejmować m.in. badania krwi, moczu oraz stolca. Pozwolą one na określenie ilości enzymów w badanym materiale. 

Na nich jednak diagnostyka nie musi się zakończyć. Dla pełnego oglądu lekarz może zlecić osobie z trudnościami w trawieniu również wykonanie badań obrazowych, takich jak tomografia komputerowa czy USG poszczególnych narządów.

Zanim przejdziesz do suplementów z enzymami trawiennymi…

… daj najpierw szansę naturalnym sposobom ich uzupełniania. Naturalnym, czyli jakim? W pierwszej kolejności postaw na produkty spożywcze, które zawierają różne roślinne enzymy wspomagające organizm. Należy wśród nich wymienić przede wszystkim ananasa, papaję (zawiera papainę, która ułatwia rozkład białek), banany, awokado i miód, ale też kiszone warzywa (kapustę, ogórki, kimchi) i fermentowane produkty mleczne, które oprócz enzymów zawierają probiotyki, czyli naturalne źródło pożytecznych bakterii. Te ostatnie, wraz z prebiotykami (czyli substancjami, które je odżywiają), doskonale wspierają pracę układu pokarmowego.

Oprócz jedzenia konkretnych produktów możesz zastosować pewne strategie dietetyczne. Należą do nich m.in. wykluczenie wysokoprzetworzonej żywności, spożywanie większej ilości błonnika, nieprzejadanie się, jedzenie powoli z dokładnym przeżuwaniem pokarmu. Wszystkie te działania pozwalają odciążyć układ pokarmowy i wesprzeć trawienie.

Jakie jeszcze metody warto wypróbować? Sprawdź:

• pij wodę z cytryną – wspiera produkowanie enzymów;
• wybieraj gorzkie warzywa i zioła – takie jak rukola czy karczochy – podobnie jak woda z cytryną pobudzają wydzielanie enzymów;
• nie wahaj się sięgać po przyprawy – imbir, kurkuma, cynamon, pieprz cayenne wspierają procesy trawienne;
• unikaj nadmiernego stresu – osłabia funkcjonowanie przewodu pokarmowego;
• odstaw leki zobojętniające kwas solny w żołądku – mogą zaburzać trawienie białek i tłuszczów;
• zrezygnuj z alkoholu – jak już wiesz, może uszkadzać trzustkę, a co za tym idzie – zaburzać produkcję enzymów.

Przeczytaj także: Czy błonnik pokarmowy w diecie wspiera zdrowie jelit i odchudzanie?

Suplementy diety to doskonałe wsparcie dla twojego organizmu

Nie będziemy czarować: nawet najlepsze suplementy nie zastąpią diety i zdrowego trybu życia. Potrafią jednak doskonale je uzupełnić i wspomóc funkcjonowanie twojego układu trawiennego. Co suplementować i jak wybierać odpowiednie preparaty? Wszystko zależy od twoich potrzeb! Możesz oczywiście sięgnąć po suplementy diety zawierające enzymy trawienne, takie jak proteazy, amylazy, laktaza, lipazy itp. Albo wybrać produkty, które zawierają składniki pośrednio wpływające na naturalne wytwarzanie enzymów w organizmie i wspierające procesy trawienne.

Do tych ostatnich z całą pewnością można zaliczyć dwa z coraz większej liczby produktów, które znajdziesz w naszej ofercie. Mamy na myśli oczywiście NOYO® Detox, a także NOYO^® Happy Belly! Poniżej zebraliśmy dla ciebie informacje na temat korzyści płynących z ich stosowania: 

• NOYO^® Detox – składniki suplementu wspierają pracę wątroby i mogą wspomagać wydzielanie enzymów regulujących trawienie. Odpowiada za to m.in. wymieniany już karczoch, który znalazł swoje miejsce w składzie obok zielonej herbaty, dzikiej róży czy pokrzywy. To niedoceniane warzywo zawiera cenny składnik – cynarynę – który stymuluje pracę trzustki i wątroby. I chociaż wątroba jako taka nie wydziela enzymów trawiennych, produkuje żółć, która wspiera enzymy, takie jak lipaza trzustkowa, w rozkładaniu tłuszczu. Trzeba przyznać, że trzustka i wątroba stanowią całkiem zgrany zespół!;
• NOYO^® Happy Belly – to druga z naszych propozycji dla wszystkich, którzy zmagają się z problemami z brzuchem. Chociaż nie znajdziesz w tym suplemencie samych enzymów wspomagających trawienie, obecne w nim probiotyki i prebiotyki wspomogą tolerancję pokarmową i zwiększą odporność twojego brzucha na pokarmy, które nie do końca mu służą. Pomogą więc szczególnie tym, którzy ze względu na problemy z jelitami są zmuszani do stosowania coraz bardziej restrykcyjne diety. Zawarty w produkcie składnik SynbAEctive^® SmilinGUT wyróżnia się potwierdzonym działaniem przeciwzapalnym i regeneracyjnym.

Enzymy wspomagające trawienie odgrywają kluczową rolę w tym procesie. Ich niewystarczająca ilość może więc prowadzić do rozwoju naprawdę uciążliwych dolegliwości. Warto pamiętać, że możesz wspomóc trawienie – w tym między innymi produkcję enzymów – na wiele naturalnych sposobów. Odpowiednia dieta, wspieranie mikroflory jelitowej i unikanie nadmiernego stresu mogą pomóc w regulacji pracy układu trawiennego. W przypadku problemów zdrowotnych niezbędne bywa jednak stosowanie enzymów w postaci suplementów. Pamiętaj, że wszelkie preparaty suplementacyjne powinny być przyjmowane rozważnie, najlepiej po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem. Pozwoli ci to uniknąć niepotrzebnej ingerencji w naturalne procesy trawienia i uzyskać najlepszy możliwy efekt.

Źródła:

• Whitcomb, D. C., & Lowe, M. E. (2007). Human pancreatic digestive enzymes. Digestive Diseases and Sciences, 52(1), 1–17.

• Layer, P., Keller, J., & Lankisch, P. G. (2001). Pancreatic enzyme replacement therapy. Current Gastroenterology Reports, 3(2), 101–108.

• Keller, J., & Layer, P. (2014). Human pancreatic exocrine response to nutrients in health and disease. Gut, 63(11), 1793–1802.

• Roxas, M. (2008). The role of enzyme supplementation in digestive disorders. Alternative Medicine Review, 13(4), 307–314.

• Domínguez-Muñoz, J. E. (2011). Pancreatic enzyme replacement therapy: exocrine pancreatic insufficiency after gastrointestinal surgery. HPB, 13(2), 69–72.

• Singh, V. K., & Haupt, M. E. (2021). Pancreatic enzyme replacement therapy: evidence-based approach for treating pancreatic exocrine insufficiency. Clinical Gastroenterology and Hepatology, 19(2), 383–389.

• Layer, P., & Keller, J. (2003). Pancreatic enzymes: secretion and luminal nutrient digestion in health and disease. Journal of Clinical Gastroenterology, 37(3), 189–199.

• DiMagno, E. P. (2007). Pancreatic insufficiency. Clinical Gastroenterology and Hepatology, 5(11), 1222–1225.

• Pezzilli, R., & Andriulli, A. (2009). Exocrine pancreatic insufficiency: prevalence, diagnosis, and management. Clinical and Experimental Gastroenterology, 2, 129–135.

• Tignor, A. S., Wu, B. U., & Whitcomb, D. C. (2010). High prevalence of low-trauma fracture in chronic pancreatitis. American Journal of Gastroenterology, 105(12), 2680–2686.