Otrzymałaś diagnozę PCOS i nie wiesz, jak radzić sobie z leczeniem? Jaka suplementacja będzie dla Ciebie dobra? W dzisiejszym artykule przyjrzymy się różnym faktom i mitom, a także porozmawiamy m.in. o suplementacji omega-3. Zacznijmy jednak od najbardziej podstawowych informacji — czym tak właściwie jest zespół policystycznych jajników?

Zespół policystycznych jajników a policystyczne jajniki. Czym się różnią?

Pomimo tego, że zespół policystycznych jajników (PCOS, polycystic ovary syndrome) oraz policystyczne jajniki to dwa różne pojęcia, bardzo często są ze sobą mylone lub używane zamienne. Warto więc wiedzieć, że policystyczne jajniki to po prostu termin, który opisuje obraz jajników w badaniu ultrasonograficznym (USG). Charakteryzuje się on obecnością wielu małych pęcherzyków w tkance jajnikowej, co może występować u kobiet zdrowych, bez żadnych objawów zaburzeń hormonalnych.

Zespół policystycznych jajników to natomiast złożone zaburzenie endokrynologiczne, które poza policystycznych jajników obejmuje również inne objawy: nieregularne cykle miesiączkowe, nadmiar męskich hormonów płciowych (androgenów), trudności z zajściem w ciążę, nadwagę i otyłość, insulinooporność, zaburzenia metaboliczne oraz zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. 

Warto więc zapamiętać, że nie wszystkie kobiety z PCOS mają policystyczne jajniki i na odwrót — nie wszystkie kobiety z policystycznymi jajnikami mają PCOS.

Jak przebiega rozpoznanie polycystic ovary syndrome?

• nieregularne owulacje lub brak owulacji (co prowadzi do nieregularnych lub brak miesiączek);
• nadmiar androgenów (potwierdzony objawami lub badaniem laboratoryjnym);
• policystyczne jajniki w obrazie USG.

Jak widać, policystyczne jajniki to więc tylko jeden z możliwych objawów PCOS, a nie choroba sama w sobie. Jeśli nie są one związane z innymi zaburzeniami, policystyczne jajniki nie wymagają leczenia. Zespół policystycznych jajników natomiast jest poważnym stanem, który wymaga leczenia farmakologicznego, dietetycznego i zmiany stylu życia, aby zapobiec powikłaniom i poprawić jakość życia.

Jak przebiega leczenie PCOS?

Jeśli chodzi o leczenie PCOS zależy ono przede wszystkim od indywidualnej sytuacji, objawów, ogólnego stanu zdrowia oraz planów prokreacyjnych kobiety. Wprowadzone działania mają na celu zmniejszenie dolegliwości związanych z nadmiarem estrogenów, regulację cyklu miesiączkowego, poprawę płodności, zapobieganie powikłaniom metabolicznym i kardiochirurgicznym oraz ogólną poprawę jakości życia. Co konkretnie poleca się pacjentkom z PCOS?

Po pierwsze, wprowadzenie odpowiedniej diety, regularnej aktywności fizycznej, redukcję masy ciała, ograniczeniu stresu i unikanie używek. Zmiana stylu życia może poprawić insulinooporność, obniżyć poziom androgenów, uregulować cykl miesiączkowy i zwiększyć szanse na ciążę, ale też wyeliminować uciążliwe objawy rozregulowanego systemu hormonalnego.

Kolejne działania to stosowanie leków, które mają wpływ na gospodarkę hormonalną, owulację, metabolizm i objawy skórne. W przypadku PCOS często stosuje się doustne środki antykoncepcyjne, które zawierają estrogen i progestagen, hamujący wydzielanie androgenów. Normalizują one cykl miesiączkowy, mogą również poprawić stan skóry, włosów i owłosienia. Nie są jednak zalecane kobietom, które chcą zajść w ciążę lub mają problemy z zakrzepicą.

Przy stwierdzonej insulinooporności stosuje się metforminę. Substancja poprawia wrażliwość tkanek na insulinę i obniża poziom glukozy we krwi. Może również zmniejszyć poziom androgenów i uregulować cykl miesiączkowy.  

U kobiet z zespołem policystycznych jajników, które starają się o dziecko, stymuluje się owulacje za pomocą różnych hormonów. Nieoceniona jest też rola diety i suplementacji we wspomaganiu i leczeniu zespołu PCOS.

Jak już powiedzieliśmy, leczenie PCOS jest zdecydowanie mocno zindywidualizowane i dostosowane do potrzeb oraz oczekiwań kobiety. Wymaga też stałej współpracy z lekarzem i monitorowania efektów terapii. Wiele kobiet cierpiących na PCOS obawia się zwłaszcza niepodłodności, na szczęście wdrożenie odpowiednich rozwiązań znacząco poprawiają jakość życia i zdrowia reprodukcyjnego.

Choroby metaboliczne — fakty i mity

Insulinooporność i hiperinsulinemia przyczyniają się do zaburzeń gospodarki lipidowej, węglowodanowej i hormonalnej, zwiększając ryzyko cukrzycy, zespołu metabolicznego, chorób sercowo-naczyniowych i nowotworów. Dlatego z uwagi na to, że zespół policystycznych jajników jest silnie związany z insulinopornością, czyli stanem obniżonej wrażliwości tkanek na insulinę, warto spojrzeć szerzej na mity i fakty, związane z chorobami metabolicznymi. 

Metabolizm to zespół reakcji chemicznych, które umożliwiają dostarczanie energii i budulców komórkom, a także usuwanie z organizmu zbędnych lub szkodliwych substancji. Choroby metaboliczne mogą mieć różne przyczyny, objawy i leczenie, w zależności od tego, które szlaki metaboliczne są dotknięte defektem. Niektóre z nich są dziedziczone, a inne nabyte w wyniku nieprawidłowego stylu życia, diety, chorób lub leków. Oto kilka faktów i mitów na temat chorób metabolicznych:

• Fakt: Choroby metaboliczne są bardzo częste i dotyczą wielu ludzi na świecie. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), cukrzyca, która jest jedną z najbardziej znanych chorób metabolicznych, dotyka ponad 422 milionów ludzi na świecie, a jej częstość wzrasta. Inne częste choroby metaboliczne to hiperlipidemia, dna moczanowa, osteoporoza czy zespół metaboliczny.
• Mit: Choroby metaboliczne są nieuleczalne i skazują na cierpienie. To nieprawda — wiele chorób metabolicznych można skutecznie leczyć farmakologicznie, dietetycznie lub chirurgicznie, w zależności od rodzaju i stopnia zaawansowania choroby. Leczenie chorób metabolicznych ma na celu zmniejszenie objawów, poprawę jakości życia i zapobieganie powikłaniom. Niektóre choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca typu 2 czy hiperlipidemia, mogą być nawet odwrócone dzięki zmianie stylu życia i odżywiania.
• Fakt: Choroby metaboliczne mogą mieć wpływ na wiele innych aspektów zdrowia. Zaburzenia metabolizmu mogą prowadzić do powstania lub nasilenia innych chorób, takich jak choroby serca, nerek, wątroby, oczu, kości, skóry czy układu nerwowego. Dlatego ważne jest, aby regularnie monitorować poziom glukozy, cholesterolu, kwasu moczowego, wapnia i innych parametrów metabolicznych we krwi i moczu, a także wykonywać badania profilaktyczne, takie jak EKG, USG, badanie wzroku czy densytometria.
• Mit: Choroby metaboliczne są spowodowane wyłącznie przez geny. To nieprawda, ponieważ wiele chorób metabolicznych ma charakter wieloczynnikowy, co oznacza, że oprócz predyspozycji genetycznych, na ich rozwój wpływają również czynniki środowiskowe, takie jak dieta, aktywność fizyczna, stres, palenie, alkohol czy leki. Niektóre choroby metaboliczne, takie jak fenyloketonuria czy galaktozemia, są spowodowane przez pojedyncze mutacje genetyczne, ale są one stosunkowo rzadkie i wykrywane są już w okresie noworodkowym.
• Fakt: Insulinooporność to stan, w którym komórki organizmu stają się mniej wrażliwe na działanie insuliny, hormonu odpowiedzialnego za transport glukozy z krwi do tkanek. Insulinooporność prowadzi do podwyższonego poziomu glukozy i insuliny we krwi, co z kolei stymuluje produkcję androgenów, czyli męskich hormonów płciowych, w jajnikach i nadnerczach. Androgeny są główną przyczyną zaburzeń owulacji, niepłodności i hiperandrogenizmu, czyli nadmiernego owłosienia, trądziku i łysienia u kobiet z PCOS, czyli zespołem policystycznych jajników.
• Mit: Insulinooporność jest spowodowana wyłącznie przez otyłość. To nieprawda, ponieważ insulinooporność może mieć różne przyczyny. Niektóre choroby, takie jak zespół Cushinga, akromegalia, niedoczynność tarczycy czy nadczynność przytarczyc, mogą również powodować insulinooporność. Otyłość jest jednak najczęstszym i najważniejszym czynnikiem ryzyka insulinooporności, ponieważ tkanka tłuszczowa produkuje hormony i substancje zapalne, które wpływają na metabolizm glukozy i insuliny.

Czy suplementacja może wspomagać leczenie PCOS?

Mówiliśmy o to, jak ważna jest dieta w PCOS, trzeba więc też powiedzieć, że odpowiednia suplementacja również wspomaga leczenie PCOS, czyli zespołu policystycznych jajników. Oczywiście, suplementy powinny być zawsze dobrane indywidualnie, z uwzględnieniem wielu czynników, m.in. wieku, masy ciała, występowania insulinooporności oraz zespołu metabolicznego, jak również przyjmowanych leków.

Niektóre z suplementów, które mogą być korzystne w przypadku zespołu policystycznych jajników to:

• Witamina D — poprawia gospodarkę hormonalną, reguluje cykl miesiączkowy, wpływa na dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych i owulację, zmniejsza poziom androgenów i insulinooporność. Należy dobrać dawkę witaminy D indywidualnie, po oznaczeniu jej stężenia we krwi.
• Kwas foliowy, czyli witamina B9, jest ważnym składnikiem diety kobiet z PCOS, ponieważ wpływa na poprawę gospodarki hormonalnej, regulację cyklu miesiączkowego, dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych i owulację. Kwas foliowy obniża również poziom homocysteiny, która jest czynnikiem ryzyka chorób serca i udaru mózgu. Kwas foliowy jest szczególnie ważny dla kobiet, które planują ciążę lub są w ciąży, ponieważ zapobiega wadom cewy nerwowej u płodu. Zalecana dawka kwasu foliowego dla kobiet z PCOS wynosi 400-800 mikrogramów dziennie. 
• Inozytol poprawia profil lipidowy, obniża poziom glukozy i insuliny, zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę, wpływa na poprawę parametrów hormonalnych, funkcji menstruacyjnych i płodności. Może być stosowany w połączeniu z metforminą lub innymi lekami stymulującymi owulację. Suplementacja inozytolem musi się opierać na wysokiej jakości produkcie oraz odpowiedniej dawce!
• Kwasy omega-3 poprawiają stan zapalny, obniżają poziom triglicerydów i cholesterolu, wpływają na poprawę nastroju i jakości życia. Mogą być stosowane w połączeniu z doustnymi środkami antykoncepcyjnymi lub innymi lekami obniżającymi poziom androgenów.
• Magnez poprawia funkcje nerwowe i mięśniowe, wpływa na poprawę nastroju i snu, obniża poziom kortyzolu i insuliny, wpływa na poprawę parametrów hormonalnych i płodności. Może być stosowany w połączeniu z witaminą B6 lub innymi lekami poprawiającymi gospodarkę węglowodanową.
• Cynk poprawia stan skóry, włosów i paznokci, wpływa na poprawę odporności i gojenie się ran, obniża poziom androgenów i insuliny, wpływa na poprawę parametrów hormonalnych i płodności. Może być stosowany w połączeniu z witaminą E lub innymi lekami łagodzącymi objawy hirsutyzmu i trądziku.

Jakie suplementy przy PCOS?

Które suplementy z ofery Noyo Pharm możemy polecić podczas leczenia zespołu policystycznych jajników?

• Noyo Vege 4000 D3 + K2Mk7 — znana jako "witamina słoneczna" witamina D, w kontekście chorób metabolicznych wykazuje potencjał w redukcji ryzyka cukrzycy typu 2 poprzez regulację funkcji insulinowej. Badania wskazują, że witamina D3 może też wpływać na ekspresję genów związanych z kontrolą glikemii, co jest kluczowe w leczeniu zaburzeń metabolicznych. Kiedy najlepiej przyjmować suplement? Rano, ze śniadaniem.
• Noyo B-Complex — witaminy B pełnią istotne funkcje w przemianie materii. W kontekście chorób metabolicznych są niezbędne do efektywnej przemiany węglowodanów, tłuszczów i białek, wspierając produkcję energii. Niedobory witamin B mogą prowadzić do zaburzeń metabolicznych, dlatego suplementacja może odgrywać znaczącą rolę w utrzymaniu zdrowego organizmu. Noyo B-Complex dla najlepszych efektów przyjmuj razem z obiadem.
• Noyo Magnez — magnez jest niezbędny dla wielu enzymów biorących udział w procesach metabolicznych, w tym przemianie glukozy. W przypadku chorób metabolicznych magnez może wpływa na insulinooporność, pomagając w utrzymaniu zdrowego poziomu glukozy we krwi. Regularna suplementacja magnezem może też być korzystna dla cukrzyków zmagających się z chorobą typu 2. Sam magnez najlepiej będzie przyjmować przed snem.

Styl życia oraz aktywność fizyczna przy zaburzeniach lipidowych

Zespołowi policystycznych jajników często towarzyszą zaburzenia lipidowe, warto więc poruszyć również ten temat, oprócz suplementacji w PCOS. Najprościej mówiąc, jest to stan, w którym poziom lipidów i lipoprotein we krwi jest nieprawidłowy. Same lipidy to tłuszcze, które pełnią ważne funkcje w organizmie, takie jak dostarczanie energii, budowanie błon komórkowych czy transportowanie witamin.

Styl życia i aktywność fizyczna mają duży wpływ na profil lipidowy, czyli poziom cholesterolu i triglicerydów we krwi. Aby zapobiegać lub leczyć zaburzenia lipidowe, należy zadbać o wdrożenie różnych zdrowych nawyków.

Przede wszystkim należy ograniczyć spożycie tłuszczów nasyconych i trans, które podnoszą poziom złego cholesterolu LDL. Tłuszcze nasycone znajdują się głównie w tłustych mięsach, podrobach, smalcu, maśle, śmietanie i żółtych serach, natomiast tłuszcze trans to część produktów takich jak margaryna, gotowe wyroby cukiernicze, zupy i sosy w proszku, słone oraz słodkie przekąski, a także fast foody.

Aby zadbać o zdrowie, konieczne jest zwiększenie spożycia tłuszczów nienasyconych, które nasz organizm przyswaja głównie z olejów roślinnych, orzechów, nasion, awokado oraz ryb. Szczególnie korzystne są kwasy omega-3, które dodatkowo obniżają poziom triglicerydów i zapobiegają powstawaniu zakrzepów. Znajdują się one głównie w rybach morskich, takich jak łosoś, makrela, śledź, sardynka i tuńczyk. Dobrym nawykiem jest również zwiększenie spożycia błonnika pokarmowego, który wiąże cholesterol i tłuszcze w jelitach, a także ułatwia ich wydalanie. Błonnik znajduje się głównie w warzywach, owocach, pełnoziarnistych produktach zbożowych oraz roślinach strączkowych. Pamiętaj również o ograniczeniu spożycia cukrów prostych, które podnoszą poziom glukozy i insuliny we krwi, co sprzyja odkładaniu się tłuszczu w organizmie. 

Zobacz też: Oleje w diecie — jakie tłuszcze roślinne warto jeść?

W przypadku chorób metabolicznych utrzymanie prawidłowej wagi ciała jest bardzo istotne. Nadwaga i otyłość zwiększają bowiem ryzyko zaburzeń lipidowych, ponieważ tkanka tłuszczowa produkuje hormony oraz substancje zapalne, które wpływają na metabolizm lipidów. Stąd też regularna aktywność fizyczna będzie kluczowa. Ruch wpływa korzystnie na profil lipidowy, ponieważ poprawia wrażliwość tkanek na insulinę, obniża poziom glukozy i triglicerydów we krwi, podnosi poziom dobrego cholesterolu HDL oraz zmniejsza masę tłuszczową. 

Rola diety w terapii PCOS

Podsumowując, osoby z PCOS bardzo mocno powinny skupić się na zdrowej diecie oraz doborze suplementów diety, aby zniwelować uporczywe objawy i wdrożyć odpowiednie leczenie. Natomiast trzeba też pamiętać, że pacjentki z zespołem policystycznych jajników niestety często słyszą porady takie jak "wystarczy schudnąć", co w przypadku tych zaburzeń organizmu jest samo w sobie utrudnione. Dlatego ważne jest też odpowiednie wsparcie otoczenia, zwłaszcza podczas zmiany nawyków żywieniowych na zdrowsze. Z pewnością jednak tę chorobę można pokonać!