Nadmiar wody w organizmie: kiedy to objaw chorobowy, a kiedy problem dietetyczny?

Opuchnięte palce i kostki, obrzęknięta twarz czy uczucie ciężkości – być może takie objawy towarzyszą ci na co dzień. To sygnały, że w twoim organizmie może dochodzić do magazynowania wody. Ten problem może mieć wiele przyczyn – od nieprawidłowej ilości sodu i potasu w diecie, przez zaburzenia wydzielania hormonów, aż po poważne choroby. Jak jednak odróżnić błędy żywieniowe od poważniejszych sygnałów wysyłanych przez ciało? I co zrobić, by przywrócić równowagę gospodarki wodnej? W tym tekście odpowiemy na te i wiele innych pytań.

Z artykułu dowiesz się:

• na czym tak naprawdę polega zatrzymywanie się wody w ciele człowieka;
• w jakich sytuacjach można za taki stan rzeczy winić dietę;
• kiedy magazynowanie wody jest efektem problemów zdrowotnych; 
• jaka jest zależność między tym zjawiskiem a hormonami;
• w jaki sposób naturalnie wspierać gospodarkę wodną organizmu;
• kiedy wspierać się ziołami i suplementami.

Gromadzenie się wody w organizmie: jak rozpoznać i zrozumieć, co się dzieje w twoim ciele

Glicyna – nazwa składnika

Czy wiesz, że twoje ciało składa się z wody w mniej więcej 60%? Co więcej, jej objętość i rozmieszczenie są ściśle regulowane przez wiele skomplikowanych mechanizmów działających w ciele. Magazynowanie wody – niezależnie od przyczyn tego zjawiska – jest sytuacją, w której płyny przestają się prawidłowo przemieszczać pomiędzy komórkami, tkankami a przestrzenią naczyniową. Może to skutkować m.in. obrzękami, uczuciem ciężkości, a nawet wzrostem masy ciała, ale też problemami z poruszaniem się (zwłaszcza jeśli płyn gromadzi się wokół stawów), zmęczeniem, bólami głowy i podnoszeniem się ciśnienia krwi. Sygnałami nadmiaru wody w ciele są również napięta i błyszcząca skóra, a także tzw. cellulit wodny. Warto wiedzieć, że gromadzenie się wody może dotyczyć całego ciała albo mieć charakter lokalny, czyli np. prowadzić do obrzęku jednej kończyny albo tylko do spuchnięcia twarzy.

Zatrzymanie się wody w ciele nie zawsze jest powodem do niepokoju, ale jeśli występuje regularnie, utrzymuje się przez dłuższy czas, pogarsza samopoczucie lub towarzyszą mu inne objawy, warto się skonsultować z lekarzem. Ciało zazwyczaj wysyła ci w ten sposób sygnały, gdy dzieje się z nim coś złego. 

Przyczyny zatrzymywania

Jedną z najczęstszych przyczyn zatrzymywania się wody w organizmie jest nieprawidłowe odżywianie się. A konkretniej: nadmiar soli w diecie. Jeśli więc osią twojego jadłospisu są fast foody, chipsy, konserwy czy gotowe dania, w pewnym momencie możesz zauważać, że twoje ciało zaczyna puchnąć, szczególnie w okolicach nóg, kostek i twarzy. Na równowagę płynów ma wpływ przede wszystkim zawarty w soli sód. Jego nadmiar w stosunku do potasu sprawia, że organizm człowieka zaczyna magazynować wodę, by przywrócić balans tych składników.

Również dieta uboga w potas, magnez i wapń może nasilać objawy magazynowania wody, ponieważ również te składniki regulują gospodarkę wodną organizmu. Winowajcą może być też nadmiar białka w stosunku do błonnika. Taka proporcja składników może doprowadzić do zaburzeń pracy nerek ze względu na konieczność wykorzystywania dużej ilości płynów do metabolizowania protein. 

Zresztą nie tylko daleka od ideału dieta może być przyczyną takiego stanu rzeczy. Możesz go bowiem również doświadczyć, jeśli zdarza ci się sięgać po alkohol. Ta substancja stymuluje wytwarzanie moczu i nasiloną utratę wody. A twój organizm, chcąc się przed nią bronić, zaczyna zatrzymywać aż za dużo wody. Efekt? Nadmiar wody w organizmie!

Warto także pamiętać, że do zatrzymywania się nadmiaru płynów w organizmie może się przyczynić… zbyt mała podaż wody. Tak, tak, nie przywidziało ci się! Kiedy organizm nie otrzymuje wystarczającej ilości cennego płynu, może zacząć go magazynować, by uchronić się przed ewentualnym niedoborem. A stąd droga do obrzęków jest już naprawdę prosta! Zresztą nie tylko do obrzęków, ale też do zaburzeń pracy nerek, co jeszcze bardziej pogłębia problem.

Przeczytaj również: Magnez w organizmie. Znaczenie, źródła magnezu, działanie

Nadmierne gromadzenie wody w organizmie i związane z tym choroby

Jednak na nadmiar wody w organizmie wpływa nie tylko dieta. Czasami za zaburzeniami gospodarki wodnej organizmu i widocznej opuchlizny stoją problemy zdrowotne, a zewnętrzne objawy to sygnał SOS wysyłany przez twoje ciało. Do najczęstszych chorobowych przyczyn obrzęków należą:

• choroby nerek – ich zadaniami są filtrowanie krwi i usuwanie z ciała nadmiaru płynów. Dlatego gdy funkcjonowanie tych narządów zostaje zaburzone (np. na skutek ich stanu zapalnego), organizm ma trudności z pozbyciem się wody;
• niewydolność serca – osłabione serce nie może skutecznie pompować krwi, co prowadzi do zaburzeń krążenia i pojawienia się opuchlizny (zwłaszcza w dolnych partiach ciała);
• choroby wątroby – w przypadku m.in. marskości może się rozwinąć tzw. wodobrzusze, czyli nagromadzenie się płynu w jamie brzusznej;
• schorzenia autoimmunologiczne – stan zapalny, towarzyszący takim chorobom jak toczeń czy reumatoidalne zapalenie stawów, może zaburzać funkcjonowanie naczyń krwionośnych i wpływać na przepuszczalność błon komórkowych, a co za tym idzie – magazynowanie wody w ciele.

Wiesz, że gromadząca się w twoim ciele woda nie może być następstwem żywieniowych szaleństw ostatnich dni? Jeśli obrzękom towarzyszą duszności, zmniejszona ilość moczu, ból brzucha, szybkie męczenie się lub inne nietypowe dolegliwości, koniecznie zgłoś się do lekarza. 

Opuchlizna to często także efekt uboczny przyjmowania niektórych leków. Można do nich zaliczyć m.in. diuretyki, kortykosteroidy czy leki przeciwdepresyjne. Warto zwracać uwagę na takie objawy, zwłaszcza jeśli pojawiają się w niedługim czasie od wprowadzenia leku. Mogą stać się bowiem one dla specjalisty sygnałem, że konieczna jest zmiana dawki lub samego preparatu. 

Zapoznaj się również z tekstem: Detoks i regeneracja wątroby. Jak dbać o oczyszczenie i zdrowie?

Spokojnie, to tylko zmiany hormonalne, czyli pozostałe przyczyny zatrzymywania wody w tkankach

Przejściowe magazynowanie wody w organizmie często jest również zupełnie fizjologicznym elementem zmian w wydzielaniu hormonów zachodzących u kobiet w drugiej fazie cyklu miesiączkowego. Ich wahania – zwłaszcza estrogenu i progesteronu – tuż przed okresem powodują, że organizm zatrzymuje więcej sodu. A wraz z nim – jak już pewnie jesteś w stanie przewidzieć – również wody. Chociaż to zupełnie naturalny stan, przez kobiety bywa odczuwany jako nieprzyjemny i uciążliwy. Wiąże się bowiem z obrzmieniem twarzy, uczuciem ciężkości piersi i wrażeniem ogólnego przyrostu masy ciała. 

Podobny efekt wywołują jednak również zmiany hormonalne będące np. konsekwencją niedoczynności tarczycy. To zaburzenie często bowiem prowadzi do spowolnienia metabolizmu, a co za tym idzie – zmniejszenia filtracji nerkowej. Magazynowanie wody często jest też następstwem przyjmowania leków hormonalnych, w tym np. tabletek antykoncepcyjnych.

Jak utrzymać optymalny poziom wody w organizmie? 

Twoje ciało magazynuje nadmierne ilości wody i nie do końca masz pomysł na to, jak sobie z tym poradzić? Spokojnie! Już przychodzimy z pomocą! Poniżej znajdziesz kilka prostych, sprawdzonych, a przy tym zupełnie naturalnych sposobów, aby zrównoważyć ilość płynów w twoim organizmie. Potraktuj je jak podręczną apteczkę: w wielu wypadkach taka podstawowa pomoc jest wystarczająca, ale jeśli dzieje się coś niepokojącego, nie ma rady – trzeba  skonsultować się z lekarzem.

1. Spożywanie odpowiedniej ilości wody to podstawa!
   Nie czekaj, aż zachce ci się pić! Uczucie pragnienia to bowiem już sygnał lekkiego odwodnienia! Lepiej pić wodę regularnie przez cały dzień małymi łykami (jeśli za nią nie przepadasz, spróbuj ożywić ją dodatkiem cytryny, mięty, rozgniecionych malin czy truskawek), a wraz z nią napary ziołowe i zieloną herbatę. Jeżeli w codziennym zabieganiu trudno ci pamiętać o sięganiu po butelkę czy szklankę (a powinieneś wypijać około 2 litrów wody na dobę), ustaw sobie przypomnienia w telefonie albo korzystaj ze specjalnej aplikacji. 
2. Sięgaj po zupy oraz soczyste warzywa i owoce
   Czy wiesz, że aby się dobrze nawodnić… wcale nie musisz tak dużo pić? Wystarczy, że będziesz sięgać po owoce i warzywa bogate w wodę, czyli ogórek, arbuz, truskawki, melon, cukinię, seler naciowy czy pomidory. Ta opcja świetnie się sprawdza szczególnie latem, ponieważ jedzenie wymienionych produktów również doskonale chłodzi. A co z zimą? I na to znajdzie się pomysł! Zimowym sposobem na dodatkowe nawodnienie są pyszne, rozgrzewające zupy (pamiętaj o ograniczaniu spożycia soli i doprawiaj je głównie ziołami).
3. Uzupełniaj elektrolity – naturalnie, poprzez dietę
   Aby uniknąć obrzęków wynikających z niedoborów składników mineralnych, na co dzień staraj się wybierać produkty bogate w potas, magnez i sód — banany, nasiona, kiszonki, orzechy, rośliny strączkowe, pomidory, buraki. Problemy z nadmierną ilością wody w organizmie powinny ustąpić tak szybko, jak się pojawiły!
4. Ogranicz kofeinę i alkohol
   Choć abstynencja staje się modna i coraz więcej osób rezygnuje z alkoholu, zdecydowanie inaczej jest z kawą. Poranne i popołudniowe spotkania, które mogłyby być mejlem, bez ukochanej małej czarnej stają się prawdziwym koszmarem? Każdą wypitą filiżankę rekompensuj swojemu ciału wypiciem szklanki wody.
5. Ruch i nawodnienie idą w parze
   Na co dzień prowadzisz siedzący tryb życia? Nic dziwnego, że dostrzegasz objawy nadmiaru wody w organizmie! Rozwiązaniem jest oczywiście regularna aktywność fizyczna, która doskonale wspiera krążenie i równowagę płynów. Zwiększa przy tym zapotrzebowanie na wodę — dlatego pamiętaj, żeby w dni treningowe pić więcej niż zwykle.

Chcesz pozbyć się wody z organizmu? Czasem warto postawić na zioła i suplementy!

Powyższe sposoby to dla ciebie trochę za mało? W niektórych sytuacjach, takich jak upały, przewlekły stres, czas przed miesiączką czy ograniczona dieta, warto pomyśleć o ziołach i suplementach – preparatach usuwających nadmiar wody. 

Wśród tych pierwszych warto wymienić takie rośliny, jak:

• pokrzywa – ma łagodne działanie moczopędne i przeciwzapalne;
• mniszek lekarski – wspiera pracę nerek i wątroby;
• skrzyp polny – działa lekko moczopędnie i ściągająco, a przy tym łagodzi stany zapalne;
• natka pietruszki – to prawdziwy zielony mocarz! Nie dość, że detoksykuje i zmniejsza obrzęki, to jeszcze wspiera pracę nerek i wątroby. A zawarte w niej witaminy, żelazo i chlorofil poprawiają mikrokrążenie. 

W tym kontekście warto również wspomnieć o zielonej herbacie i opuncji. Pierwsza z nich wspiera przepływ krwi i limfy oraz działa dość silnie drenująco. Druga ma natomiast właściwości moczopędne i oczyszczające. Oba składniki są bardzo skuteczne, a przy tym łagodne. Świetnie się więc sprawdzają np. w zwalczaniu dolegliwości związanych z PMS-em. Nic więc dziwnego, że stały się głównymi składnikami NOYO® Aqua – naszego preparatu wspierającego usuwanie nadmiaru zalegającej w ciele wody!

Pamiętaj również o witaminach i minerałach. Masz dosyć zatrzymywania płynów przez twoje ciało? Spróbuj wdrożyć suplementy magnezu, najlepiej w dobrze przyswajalnej postaci cytrynianu lub bisglicynianiu. Jeśli dodatkowo wybierzesz preparat  z dodatkiem witaminy B₆, zadziałasz nie tylko na gospodarkę wodną, ale też hormonalną. Poszukujesz dobrego, polecanego przez dietetyków suplementu? NOYO® Magnez z pewnością spełni twoje oczekiwania!

Zatrzymywanie wody w organizmie to nie tylko kwestia estetyki i kiepskiego samopoczucia. Często to również sygnał, że twoje ciało próbuje się z czymś uporać – skutkami nie najlepszej diety i odwodnienia, zmianami w zakresie wydzielania hormonów czy chorobami. Zanim podejmiesz bardziej radykalne kroki, warto się przyjrzeć codziennym nawykom i wsłuchać w swoje ciało. Świadoma obserwacja i drobne korekty w stylu życia, a także odpowiednio dobrana suplementacja mogą przynieść zaskakująco dobre efekty.

Źródła:

• Guyton A.C., Hall J.E., Fizjologia medyczna. Podręcznik Guytona i Halla, Edra Urban & Partner, 2020.

• Palmer B.F., Clegg D.J., Homeostaza płynów i elektrolitów: fizjologia i patofizjologia, Elsevier, 2019.

• Chanson P., Salenave S., Akromegalia i retencja wody: fizjopatologia i aspekty kliniczne, Annales d’Endocrinologie, 2019, 80(3):160–165.

• Pivonello R., De Leo M., Cozzolino A., Colao A., Leczenie choroby Cushinga, Endocrine Reviews, 2015, 36(4):385–486.

• Stookey J.D., Constant F., Gardner C.D., Popkin B.M., Utrzymanie odpowiedniego nawodnienia poprawia funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, American Journal of Health Promotion, 2017, 31(3):207–213.