Kurkuma – żółte złoto codziennej diety

Czy codzienne wybory żywieniowe mogą realnie wspierać Twoje samopoczucie i ogólną kondycję organizmu? Odpowiedź brzmi: tak, pod warunkiem, że wiesz, czego szukać w swojej diecie – i dlaczego. Jednym z takich składników, który zyskał ogromne zainteresowanie w dietetyce, suplementacji i świadomym stylu życia, jest kurkuma. Znana przede wszystkim jako aromatyczna przyprawa orientalna o intensywnie żółtym kolorze, coraz częściej pojawia się również na etykietach suplementów diety.

Ale czym właściwie jest kurkuma i dlaczego mówi się o niej jako o „złocie natury”? Czy rzeczywiście warto uwzględnić ją w codziennej rutynie? I co tak naprawdę decyduje o jej biologicznej aktywności – czy chodzi tylko o kurkuminę, czy może o coś więcej?Chodź, pomożemy Ci uporządkować wiedzę na temat kurkumy, opierając się na aktualnych danych naukowych. Bo kurkuma zasługuje na coś więcej niż tylko miejsce na półce z przyprawami.

Z tekstu dowiesz się m.in.:

• czym jest kurkuma i czym różni się ona od kurkuminy, 
• jakie są źródła tego składnika, 
• jakie korzyści przynosi suplementacja kurkumy, 
• czy są badania, które potwierdzają jej działanie 

Nazwa składnika

Składnikiem aktywnym, który przyciąga uwagę dietetyków, technologów żywności i świadomych konsumentów, jest kurkuma – roślina znana od tysięcy lat, ale wciąż odkrywana na nowo w kontekście współczesnych potrzeb żywieniowych.

Jej pełna nazwa botaniczna to Curcuma longa L., choć w obiegu spotkasz również określenia takie jak:

• ostryż długi,
• szafran indyjski,
• indyjski korzeń złota, a w literaturze anglojęzycznej – po prostu turmeric.

W suplementach i badaniach naukowych najczęściej mówi się jednak o kurkuminie, czyli głównym związku aktywnym pozyskiwanym z kłącza kurkumy. To właśnie ona odpowiada za intensywnie żółto-pomarańczowy kolor i właściwości biologiczne tej rośliny.

Czym jest kurkumina?

Kurkumina to główny składnik aktywny występujący w korzeniu kurkumy (Curcuma longa), który jest odpowiedzialny za większość jej prozdrowotnych właściwości. Jest to naturalny związek chemiczny z grupy polifenoli, który ma intensywny żółty kolor, co nadaje charakterystyczny wygląd przyprawie znanej jako kurkuma.

Kurkuminę wyróżniają jej właściwości przeciwzapalne, antyoksydacyjne (przeciwutleniające), antybakteryjne i antywirusowe, dzięki którym stała się przedmiotem wielu badań naukowych. Choć znajduje się w kurkumie w stosunkowo niewielkiej ilości (zwykle około 2-5% w suchej postaci korzenia), jej potencjał zdrowotny jest ogromny, a badania wskazują na różne korzyści, jakie może przynieść dla organizmu, w tym poprawę zdrowia stawów, wsparcie dla układu sercowo-naczyniowego czy pomoc w redukcji stresu oksydacyjnego.

W praktyce – gdy mowa o „kurkumie” jako składniku suplementu diety – najczęściej chodzi o standaryzowany ekstrakt z kłącza Curcuma longa, zawierający określony procent kurkuminoidów. To istotne, ponieważ zawartość substancji aktywnej może różnić się w zależności od formy preparatu, metody ekstrakcji oraz użytej technologii przetwarzania.

Warto pamiętać, że kurkumina w czystej postaci ma niską biodostępność, co oznacza, że organizm wchłania ją w niewielkim stopniu. Z tego powodu, w suplementach diety często łączy się ją z piperyną (substancją występującą w czarnym pieprzu), która zwiększa jej wchłanialność, lub stosuje w formach takich jak liposomalna kurkumina.

Kurkuminę często wykorzystuje się nie tylko w suplementach, ale także w kosmetykach i preparatach wspomagających zdrowie, dzięki jej działaniu przeciwzapalnemu i regeneracyjnemu.

Co warto zapamiętać? Kurkuma to nie tylko przyprawa – to roślina o szerokim potencjale wspierającym funkcjonowanie organizmu, który znajduje zastosowanie zarówno w diecie, jak i w nowoczesnych suplementach. Jej rola nie sprowadza się wyłącznie do nadania potrawom koloru – to składnik, który warto poznać bliżej, zanim trafi na stałe do Twojej codziennej rutyny.

Kurkuma a kurkumina

Kurkuma zawiera wiele składników aktywnych, ale kurkumina jest jej głównym i najbardziej badanym składnikiem aktywnym. Kurkumina to naturalny polifenol, który odpowiada za większość prozdrowotnych właściwości przypisywanych kurkumie. To właśnie kurkumina ma działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne i wspomagające funkcjonowanie układu odpornościowego.

Różnice między kurkumą a kurkuminą

1. Kurkuma to roślina, natomiast kurkumina to tylko jeden z jej składników aktywnych. Kurkuma zawiera także inne związki, takie jak demetoksykurkumina czy bisdemetoksykurkumina, ale to kurkumina jest uznawana za najbardziej istotny składnik w kontekście właściwości zdrowotnych.
2. Zawartość kurkuminy w kurkumie jest stosunkowo niska – w świeżym korzeniu to około 2–5%, a w sproszkowanej postaci – jeszcze mniej. Dlatego, aby uzyskać odpowiednią ilość kurkuminy, często sięga się po ekstrakty kurkumy, które są skoncentrowane i zawierają wyższe stężenia kurkuminy.
3. Kurkuma jest używana głównie w kuchni jako przyprawa, w medycynie ludowej oraz w kosmetykach, natomiast kurkumina jest przedmiotem wielu badań naukowych ze względu na swoje właściwości prozdrowotne i jest stosowana głównie w formie suplementów diety.

W skrócie kurkuma to cała roślina, natomiast kurkumina to jeden z jej najważniejszych składników, który odpowiada za większość korzyści zdrowotnych przypisywanych tej roślinie.

Źródła kurkumy

Kurkumę pozyskuje się z kłącza rośliny Curcuma longa L., należącej do rodziny imbirowatych (Zingiberaceae). Choć na pierwszy rzut oka przypomina nieco imbir – szczególnie pod względem kształtu kłącza – różni się od niego intensywnym, żółto-pomarańczowym kolorem miąższu oraz charakterystycznym, lekko ziemistym aromatem z nutą goryczki.

Roślina ta naturalnie występuje w klimacie tropikalnym i subtropikalnym Azji Południowej, przede wszystkim w Indiach, które od wieków są jej głównym producentem i eksporterem. Szacuje się, że ponad 75% światowej produkcji kurkumy pochodzi właśnie z tego kraju. Uprawy znajdują się także w Sri Lance, Indonezji, Bangladeszu, Wietnamie, Chinach oraz w niektórych regionach Ameryki Południowej i Afryki.

Do pozyskiwania składników aktywnych jest wykorzystywane kłącze kurkumy – pogrubiona część łodygi rosnąca pod ziemią. Po zbiorach kłącza są dokładnie oczyszczane, gotowane (co pomaga utrwalić kolor i zniszczyć enzymy), a następnie suszone i mielone na proszek. W tej formie kurkuma trafia do kuchni, przemysłu kosmetycznego, ale także stanowi surowiec do produkcji ekstraktów standaryzowanych, wykorzystywanych w suplementach diety.

Co istotne, nie każda kurkuma zawiera ten sam poziom składników aktywnych. Zawartość kurkuminoidów – czyli związków odpowiadających za biologiczne właściwości kurkumy – zależy od wielu czynników: odmiany rośliny, warunków uprawy, czasu zbioru, a także metody przetwarzania. Właśnie dlatego w suplementacji najczęściej stosuje się wyciągi standaryzowane, które zawierają jasno określoną ilość kurkuminy, zwykle od 90 do 95%.

Podsumowując – kurkuma trafia do suplementów z tego samego źródła, z którego od wieków korzystano w tradycyjnych systemach żywienia, ale dzięki współczesnym metodom ekstrakcji możesz dziś sięgnąć po formę znacznie bardziej skoncentrowaną i przewidywalną pod względem składu.

Kurkuma – właściwości i korzyści zdrowotne

Kurkuma od dawna znajduje się w centrum zainteresowania specjalistów od żywienia, naukowców i producentów suplementów. Co sprawia, że ten roślinny składnik budzi tak dużą uwagę? Przede wszystkim jego potencjał wspierania funkcji fizjologicznych organizmu – zwłaszcza tych związanych z gospodarką oksydacyjną, układem pokarmowym oraz regulacją procesów zapalnych.

Jedną z najlepiej udokumentowanych właściwości kurkuminy – głównego składnika aktywnego kurkumy – jest jej zdolność do neutralizowania wolnych rodników. Mówiąc prościej: działa jako antyoksydant, wspierając naturalne mechanizmy ochrony komórek przed stresem oksydacyjnym. Dla Ciebie może to oznaczać wsparcie dla skóry, tkanek, a nawet ogólnej wydolności organizmu – szczególnie w okresach większego obciążenia, np. przy intensywnym wysiłku fizycznym lub diecie ubogiej w warzywa i owoce. Jest to jeden z powodów, dla których kurkuma znalazła się w składzie suplementu diety NOYO® Skin, którego zadaniem jest zapewnienie promiennej i jędrnej skóry bez niedoskonałości. 

Kurkumina wpływa także na równowagę procesów zapalnych w organizmie. Choć termin „zapalny” kojarzy się zazwyczaj z chorobą, warto pamiętać, że stan zapalny może mieć również formę przewlekle niskiego poziomu aktywności – niewidocznego na pierwszy rzut oka, ale istotnego w kontekście ogólnego samopoczucia. Kurkuma wspiera mechanizmy, które mogą pomóc organizmowi utrzymać ten proces w ryzach, zwłaszcza przy długotrwałym stresie, małej aktywności fizycznej czy niskiej jakości diecie.

Co ciekawe, składniki zawarte w kurkumie wykazują również zdolność do wpływania na funkcje trawienne. Od wieków była stosowana w kuchniach świata nie tylko dla smaku, ale także jako naturalne wsparcie dla układu pokarmowego. Dziś wiadomo, że może pomagać w regulacji wydzielania żółci i wspierać komfort trawienny – co może być szczególnie korzystne dla osób, które odczuwają dyskomfort po posiłkach bogatych w tłuszcze.

Na tym jednak nie koniec. Coraz więcej badań wskazuje, że kurkumina może wpływać również na funkcje poznawcze – wspierając klarowność myślenia, koncentrację i procesy pamięciowe, szczególnie u osób dorosłych i w starszym wieku (a to ma znaczenie np. w przypadku choroby Alzheimera). Choć nie należy wyciągać z tego daleko idących wniosków, to z pewnością jest to obszar wart dalszej obserwacji.

Kto może i powinien stosować kurkumę?

Zainteresowanie kurkumą jako składnikiem suplementacji może być zasadne dla osób, które:

• są narażone na przewlekły stres oksydacyjny (np. osoby palące, mieszkające w zanieczyszczonym środowisku, pracujące w trybie zmianowym);
• prowadzą siedzący tryb życia i chcą wspierać fizjologiczną równowagę procesów zapalnych;
• odczuwają okresowe trudności trawienne po ciężkostrawnych posiłkach;
• szukają składników wspierających utrzymanie sprawności umysłowej i poznawczej.

Pamiętaj jednak, że kluczowa jest forma, jakość i sposób przetwarzania kurkumy – ponieważ jej przyswajalność (czyli tzw. biodostępność) w naturalnej postaci jest bardzo ograniczona.

Mechanizm działania i zastosowanie kurkumy

Aby zrozumieć, jak kurkuma – a dokładniej kurkumina – wpływa na organizm, warto spojrzeć na poziom komórkowy. To właśnie tam zachodzą kluczowe procesy, które warunkują nasze samopoczucie, zdolność do regeneracji czy odporność na czynniki środowiskowe.

Kurkumina jako modulator szlaków biologicznych

Kurkumina oddziałuje na wiele szlaków sygnałowych w komórkach. Działa jak swoisty regulator. Wpływa między innymi na aktywność czynników transkrypcyjnych – czyli białek, które decydują o tym, które geny zostaną uaktywnione w danym momencie. Przykładem może być NF-κB (nuclear factor kappa-light-chain-enhancer of activated B cells) – jeden z głównych regulatorów odpowiedzi zapalnej. Kurkumina może hamować jego nadmierną aktywność, co z kolei wspiera organizm w utrzymywaniu fizjologicznej równowagi procesów zapalnych.

Wolne rodniki i stres oksydacyjny

Kurkumina neutralizuje wolne rodniki – niestabilne cząsteczki, które mogą uszkadzać błony komórkowe, białka i DNA. To właśnie ta zdolność czyni ją jednym z naturalnych antyoksydantów. Co ciekawe, nie tylko „gasi” wolne rodniki, ale także pobudza organizm do produkcji własnych enzymów antyoksydacyjnych, takich jak glutation peroksydaza czy superoksydaza dysmutazowa (SOD). Innymi słowy – nie tylko działa bezpośrednio, ale również uruchamia mechanizmy obronne, które już masz w sobie.

Przeczytaj także: Zimowa dieta bogata w antyoksydanty. Jakie produkty warto do niej włączyć?

Wpływ na enzymy i metabolizm

Kurkumina wpływa także na aktywność enzymów metabolicznych, np. cytochromów P450, które odgrywają kluczową rolę w detoksykacji i metabolizmie różnych substancji chemicznych. Choć może to brzmieć technicznie, przekłada się na praktyczną zdolność organizmu do radzenia sobie z czynnikami zewnętrznymi, takimi jak zanieczyszczenia środowiskowe czy produkty uboczne przemiany materii.

Niska biodostępność – ale nie bez rozwiązania

Warto podkreślić, że naturalna biodostępność kurkuminy – czyli jej zdolność do wchłaniania i działania w organizmie – jest stosunkowo niska. Organizm szybko ją metabolizuje i wydala, przez co trudno osiągnąć stabilne stężenie we krwi. Dlatego właśnie w nowoczesnych formułach suplementacyjnych stosuje się różne technologie poprawiające jej przyswajalność, np. łączenie z piperyną (składnikiem aktywnym pieprzu czarnego), tworzenie miceli, liposomów, czy form mikroemulsyjnych.

Kurkumina nie działa jak pojedynczy klucz otwierający jedne drzwi. Działa raczej jak złożony zestaw narzędzi, który wpływa na wiele poziomów jednocześnie – komórki, enzymy, błony, a nawet ekspresję genów. Dzięki temu jej wpływ jest rozproszony, ale zauważalny – szczególnie przy regularnym, długoterminowym stosowaniu jako część przemyślanej suplementacji.

Zalecane dawki kurkumy 

Jeśli zastanawiasz się, ile kurkumy warto włączyć do codziennej suplementacji – nie jesteś sam. To jedno z najczęstszych pytań osób zainteresowanych wsparciem organizmu składnikami naturalnego pochodzenia. W przypadku kurkuminy – głównego związku aktywnego w kurkumie – dawka ma duże znaczenie, ale równie istotna jest forma, w jakiej ją przyjmujesz.

Kurkumina a sproszkowany korzeń kurkumy – co brać pod uwagę?

Na początek warto rozróżnić dwie rzeczy: kurkuma jako przyprawa i kurkumina jako wyizolowany składnik aktywny. Kurkuma w proszku zawiera średnio 2–8% kurkuminoidów (czyli kurkuminy i jej pochodnych). Oznacza to, że aby uzyskać np. 500 mg kurkuminy, należałoby spożyć kilkanaście gramów samej przyprawy – co w praktyce jest trudne do osiągnięcia, a czasem wręcz niewskazane.

Dlatego w suplementach wykorzystuje się standaryzowane ekstrakty z kurkumy, w których zawartość kurkuminy jest ściśle określona i znacznie wyższa niż w przyprawie kulinarnej. Tego typu produkty umożliwiają bardziej precyzyjne i skuteczne uzupełnianie diety.

Zakresy stosowania – ile kurkuminy dziennie?

Poniżej znajdziesz ogólne zakresy dawek kurkuminy, które najczęściej pojawiają się w literaturze naukowej oraz w rekomendacjach specjalistów od żywienia i dietetyki:

Pamiętaj, że mowa tu o czystej kurkuminie, a nie o całkowitej masie ekstraktu z kurkumy. Na etykiecie suplementu warto zwracać uwagę, czy podano zawartość samej kurkuminy, czy tylko ogólną masę ekstraktu – to spora różnica.

Możliwe efekty uboczne suplementacji kukrumy

Choć kurkumina jest składnikiem naturalnego pochodzenia i przez wiele osób dobrze tolerowana, jej stosowanie – jak każdej substancji aktywnej – może wiązać się z pewnymi efektami ubocznymi. Warto znać możliwe reakcje organizmu, by bezpiecznie włączyć kurkumę do codziennej rutyny suplementacyjnej.

Reakcje ze strony układu pokarmowego

Najczęściej zgłaszanym skutkiem ubocznym przy przyjmowaniu większych ilości kurkuminy są dolegliwości trawienne. Możesz doświadczyć:

• uczucia pełności;
• lekkich wzdęć;
• zgagi lub pieczenia w przełyku;
• sporadycznych bólów brzucha;
• przyspieszonego pasażu jelitowego (luźniejszy stolec).

Takie objawy najczęściej pojawiają się po przekroczeniu dawek powyżej 1000 mg dziennie lub przy wrażliwym układzie pokarmowym. Dobrą praktyką jest przyjmowanie kurkuminy razem z posiłkiem, co może zminimalizować ryzyko podrażnienia żołądka.

Reakcje alergiczne – rzadkie, ale możliwe

W literaturze opisywano przypadki nadwrażliwości na kurkumę – zwłaszcza u osób uczulonych na inne rośliny z rodziny imbirowatych (Zingiberaceae). Objawy mogą obejmować swędzenie skóry, pokrzywkę, a w bardzo rzadkich sytuacjach – reakcje ogólnoustrojowe.

Jeśli po pierwszych dawkach zauważysz nietypowe objawy, takie jak wysypka czy duszność, warto odstawić preparat i skonsultować się ze specjalistą.

Zwiększone ryzyko przy wybranych stanach zdrowia

Kurkumina może wpływać na metabolizm niektórych substancji w organizmie, dlatego osoby z określonymi predyspozycjami powinny zachować szczególną ostrożność. Dotyczy to m.in.:

• osób z zaburzeniami pracy wątroby lub dróg żółciowych (np. kamica żółciowa);
• osób przed zabiegami operacyjnymi (ze względu na potencjalny wpływ na procesy krzepnięcia);
• osób stosujących inne produkty, które mogą wchodzić w interakcje z metabolizmem wątrobowym (o tym więcej w kolejnej sekcji).

Kiedy warto skonsultować się ze specjalistą?

Jeśli planujesz długoterminową suplementację kurkumą, a jednocześnie:

• przyjmujesz na stałe leki;
• masz zdiagnozowane schorzenia przewlekłe;
• jesteś w ciąży lub karmisz piersią;

– warto omówić to z lekarzem, farmaceutą lub dietetykiem klinicznym. Suplementacja powinna być zawsze dopasowana do Twojej sytuacji zdrowotnej i stylu życia.

Interakcje kurkumy z innymi substancjami

Kurkuma, a dokładniej kurkumina – jej główny związek aktywny – może wchodzić w interakcje z różnymi substancjami przyjmowanymi doustnie. Dotyczy to nie tylko leków, ale także niektórych suplementów diety, składników żywności czy substancji chemicznych. Z tego powodu osoby regularnie stosujące jakiekolwiek preparaty lub żyjące z chorobami przewlekłymi powinny zachować ostrożność.

Wpływ kurkuminy na metabolizm leków

Kurkumina może oddziaływać na enzymy wątrobowe, szczególnie te z rodziny cytochromu P450 (CYP). Są to enzymy odpowiedzialne za rozkładanie wielu leków. Ich aktywność może być przez kurkuminę zarówno hamowana, jak i w pewnych przypadkach stymulowana, co wpływa na tempo metabolizowania różnych substancji i ich stężenie w organizmie.

W praktyce oznacza to, że kurkumina może zmieniać biodostępność niektórych leków – wydłużając lub skracając czas ich działania. Dotyczy to zwłaszcza:

• leków przeciwzakrzepowych (np. warfaryna, acenokumarol);
• leków przeciwcukrzycowych;
• niektórych leków stosowanych w terapii nadciśnienia i chorób serca;
• środków działających na ośrodkowy układ nerwowy (np. niektóre leki przeciwdepresyjne, uspokajające).

Interakcje z suplementami diety

Jeśli stosujesz inne suplementy wspierające metabolizm lub odporność – np. piperynę, resweratrol, kwasy omega-3 – miej na uwadze, że w połączeniu z kurkuminą mogą wpływać na wzajemną biodostępność.

Przykładowo piperyna, naturalny składnik czarnego pieprzu, zwiększa przyswajalność kurkuminy nawet kilkudziesięciokrotnie. To teoretycznie korzystne, ale w praktyce może również nasilić działanie innych przyjmowanych substancji.

Żywność i alkohol

Nie ma istotnych dowodów, że spożycie kurkuminy wchodzi w silne interakcje z typową dietą. Warto jednak pamiętać, że alkohol może obciążać wątrobę, która i tak aktywnie uczestniczy w metabolizmie kurkuminy. Dlatego przy suplementacji warto zachować umiar w spożywaniu napojów alkoholowych.

Grupy osób, które powinny zachować szczególną ostrożność

Włączenie kurkuminy do diety warto skonsultować ze specjalistą w przypadku, gdy:

• przyjmujesz leki na stałe, zwłaszcza o wąskim zakresie terapeutycznym;
• masz problemy z pracą wątroby lub nerek;
• jesteś przed zabiegiem chirurgicznym (kurkumina może wpływać na krzepliwość krwi);
• jesteś w ciąży lub karmisz piersią – w tych okresach suplementacja powinna być zawsze konsultowana indywidualnie.

Zawsze warto pamiętać, że suplementacja nie działa w próżni – to część większego obrazu, w którym znaczenie mają także inne produkty, leki czy nawyki. Dobrze skomponowana rutyna suplementacyjna powinna być świadoma, bezpieczna i dopasowana do Ciebie – a nie do ogólnych trendów.

W kolejnej części przyjrzymy się badaniom naukowym, które pokazują, jak kurkumina była oceniana pod względem skuteczności i bezpieczeństwa. Jeśli chcesz podejść do suplementacji z głową – to będzie wartościowa lektura.

Badania naukowe

W świetle powyższych informacji nie dziwi więc fakt, że kurkuma, a właściwie jej główny składnik aktywny – kurkumina – od wielu lat znajduje się w orbicie zainteresowania naukowców na całym świecie. Dzięki coraz większej liczbie badań klinicznych, przeglądów systematycznych i metaanaliz, mamy dziś dość solidne podstawy, by mówić o jej potencjalnym wpływie na organizm człowieka. Pamiętaj jednak, by zachowywać naukową ostrożność i oddzielać fakty od (nad)interpretacji. 

Na podstawie wyników wybranych badań można jednak powiedzieć, że:

• przyjmowanie kurkuminy może mieć korzystny wpływ na profil lipidowy krwi, ponieważ przyczynia się ona do obniżenia poziomu złego cholesterolu (LDL); cholesterolu całkowitego oraz triglicerydów;
• kurkuma ma działanie związane z obniżaniem stężenia glukozy we krwi (wg badań obniża ona poziom glukozy na czczo);
• kurkuma i zawarta w niej kurkumina ma także działanie przeciwzapalne, ponieważ może obniżać związków prozapalnych, np. białka C-reaktywnego.

Pojawiają się także badania sprawdzające związek kurkumy na hamowanie objawów zespołu jelita drażliwego. Warto więc śledzić kolejne doniesienia na ten temat.

Źródła:

• Hewlings, S. J., & Kalman, D. S. (2017). Curcumin: A review of its effects on human health. Foods, 6(10), 92.

  ➤ Przegląd właściwości zdrowotnych kurkuminy, w tym działania przeciwzapalnego i antyoksydacyjnego.

• Gupta, S. C., Patchva, S., & Aggarwal, B. B. (2013). Therapeutic roles of curcumin: lessons learned from clinical trials. The AAPS Journal, 15(1), 195–218.

  ➤ Analiza klinicznych zastosowań kurkuminy, w tym w terapii chorób metabolicznych, autoimmunologicznych i nowotworowych.

• Chainani-Wu, N. (2003). Safety and anti-inflammatory activity of curcumin: a component of turmeric (Curcuma longa). The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 9(1), 161–168.

  ➤ Badanie bezpieczeństwa i działania przeciwzapalnego kurkuminy.

• Panahi, Y., Khalili, N., Sahebi, E., Namazi, S., Karimian, M. S., & Majeed, M. (2016). Curcumin lowers serum lipids and uric acid in subjects with nonalcoholic fatty liver disease: a randomized controlled trial. Phytotherapy Research, 30(11), 1713–1719.

  ➤ Randomizowane badanie kliniczne pokazujące wpływ kurkuminy na metabolizm lipidów i zdrowie wątroby.

• Daily, J. W., Yang, M., & Park, S. (2016). Efficacy of turmeric extracts and curcumin for alleviating the symptoms of joint arthritis: a systematic review and meta-analysis of randomized clinical trials. Journal of Medicinal Food, 19(8), 717–729.

  ➤ Metaanaliza potwierdzająca skuteczność ekstraktów z kurkumy w łagodzeniu objawów zapalenia stawów.

• Amalraj, A., Pius, A., Gopi, S., & Gopi, S. (2016). Biological activities of curcuminoids, other biomolecules from turmeric and their derivatives – A review. Journal of Traditional and Complementary Medicine, 7(2), 205–233.

  ➤ Szeroka analiza biologicznego działania kurkuminy oraz jej pochodnych.

• Jurenka, J. S. (2009). Anti-inflammatory properties of curcumin, a major constituent of Curcuma longa: a review of preclinical and clinical research. Alternative Medicine Review, 14(2), 141–153.

  ➤ Podsumowanie wyników badań przedklinicznych i klinicznych nad właściwościami przeciwzapalnymi kurkuminy.