Berberyna – naturalne wsparcie dla twojego metabolizmu

Jak naturalnie wspierać  organizm w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru i tłuszczów we krwi? W jaki sposób poprawić funkcjonowanie mikrobioty jelitowej? Wsparciem może być berberyna występująca w korzeniach, korze i łodygach niektórych roślin. W ostatnich latach zainteresowanie nią znacząco wzrosło – i to nie bez powodu. Liczne badania naukowe dostarczają dowodów na jej potencjalne zastosowanie w kontekście regulacji gospodarki energetycznej organizmu.

Zacznijmy jednak od podstaw!

Z tekstu dowiesz się m.in.:

• czym jest berberyna, 
• jaki jest jej wpływ na odchudzanie,
• w jakich suplementach znajdziesz berberynę,
• kiedy warto sięgnąć po suplementy z berberyną,
• jakie mogą być skutki uboczne stosowania berberyny, 
• co o jej działaniu mówią badania naukowe. 

Czym jest berberyna?

Berberyna to naturalny związek chemiczny należący do grupy alkaloidów izochinolinowych. To także substancja pochodzenia roślinnego, którą można spotkać także pod innymi nazwami, takimi jak chlorowodorek berberyny, a w literaturze naukowej oznaczana jest wzorem C₂₀H₁₈NO₄. Jej nazwa pochodzi od jednego z głównych źródeł – berberysu pospolitego (Berberis vulgaris), choć występuje również w innych roślinach z rodziny berberysowatych (Berberidaceae).

Ze względu na intensywnie żółtą barwę berberyna była niegdyś wykorzystywana jako naturalny barwnik do tkanin i wełny. Jednak jej prozdrowotne właściwości znano już w starożytności – stosowano ją w tradycyjnej medycynie chińskiej oraz ajurwedyjskiej, gdzie ceniono ją za wpływ na metabolizm i układ pokarmowy.

Berberyna jest substancją bioaktywną, co oznacza, że może oddziaływać na różne procesy metaboliczne w organizmie. Współczesna nauka poświęca jej coraz więcej uwagi, badając jej wpływ na metabolizm glukozy, gospodarkę lipidową i mikrobiom jelitowy. Dzięki temu stała się popularnym składnikiem suplementów diety, szczególnie w kontekście wsparcia pracy wątroby, jelit oraz regulacji poziomu cukru we krwi, a w efekcie redukcji masy ciała.

Ale skąd właściwie pochodzi berberyna? Sprawdźmy jej naturalne źródła.

Naturalne źródła berberyny

Berberyna jest alkaloidem występującym naturalnie w różnych gatunkach roślin, głównie z rodziny berberysowatych (Berberidaceae) oraz jaskrowatych (Ranunculaceae). Najczęściej pozyskuje się ją z korzeni, kory i łodyg tych roślin, ponieważ to właśnie tam jej stężenie jest najwyższe.

Rośliny zawierające berberynę

Do najbogatszych naturalnych źródeł berberyny należą:

• berberys pospolity (Berberis vulgaris) – krzew szeroko rozpowszechniony w Europie i Azji, szczególnie w rejonach o klimacie umiarkowanym. Jego korzenie i kora są jednymi z najczęściej wykorzystywanych surowców do pozyskiwania berberyny;
• gorzknik kanadyjski (Hydrastis canadensis) – roślina pochodząca z Ameryki Północnej, tradycyjnie stosowana przez rdzennych mieszkańców kontynentu. Charakteryzuje się wysoką zawartością alkaloidów, w tym berberyny;
• mahonia pospolita (Mahonia aquifolium) – wiecznie zielony krzew rosnący w Ameryce Północnej, często wykorzystywany jako ozdobna roślina ogrodowa, ale także jako źródło berberyny,
• berberys indyjski (Berberis aristata) – roślina stosowana w ajurwedzie, naturalnie występująca w Himalajach i innych rejonach Azji Południowej.

Metody pozyskiwania berberyny

Berberynę ekstrahuje się z surowców roślinnych za pomocą różnych metod. Najczęściej stosowane procesy obejmują:

• ekstrakcję wodno-alkoholową – polega na rozpuszczaniu substancji czynnych z materiału roślinnego przy użyciu alkoholu i wody. Ta metoda pozwala uzyskać wysokiej jakości ekstrakt o dużej koncentracji berberyny;
• mikrofiltrowanie i standaryzacja – procesy te pomagają w oczyszczaniu berberyny oraz standaryzowaniu jej zawartości w gotowym suplemencie, co zapewnia powtarzalność działania.

Warto podkreślić, że czysta berberyna ma charakterystyczny gorzki smak i intensywnie żółtą barwę. Właśnie z tego powodu rośliny zawierające ten alkaloid były tradycyjnie stosowane do barwienia tkanin, a także jako naturalne środki roślinne wykorzystywane w różnych kulturach na całym świecie.

Skoro już wiesz, skąd pochodzi berberyna, czas przyjrzeć się temu, jakie korzyści może przynieść organizmowi.

Korzyści zdrowotne berberyny

Berberyna od dawna wzbudza zainteresowanie zarówno w tradycyjnej medycynie, jak i współczesnej nauce. W ostatnich latach stała się jednym z najbardziej popularnych składników suplementów diety wspierających metabolizm. Jej działanie wiąże się przede wszystkim z wpływem na gospodarkę cukrowo-lipidową, mikrobiom jelitowy oraz funkcjonowanie wątroby. Jakie dokładnie korzyści może przynieść jej stosowanie?

Wpływ na metabolizm glukozy

Jedną z najlepiej udokumentowanych właściwości berberyny jest jej wpływ na gospodarkę węglowodanową organizmu. Badania wykazują, że:

• może wspierać wrażliwość tkanek na insulinę,
• wpływa na ekspresję transporterów glukozy (GLUT4), które odpowiadają za transport cukru do komórek,
• aktywuje enzym AMPK (kinazę białkową aktywowaną przez AMP), nazywany często „przełącznikiem metabolicznym” – działa on podobnie jak aktywność fizyczna, pomagając organizmowi efektywniej wykorzystywać energię.

Wsparcie gospodarki lipidowej

Poza regulacją poziomu glukozy berberyna może również wpływać na metabolizm tłuszczów. Badania wskazują, że może wspierać:

• utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu LDL i HDL,
• obniżenie poziomu trójglicerydów,
• redukcję syntezy tłuszczów w wątrobie, co przekłada się na korzystny profil lipidowy.

Działanie to wynika m.in. z aktywacji AMPK oraz wpływu berberyny na ekspresję genów związanych z metabolizmem tłuszczów.

Wpływ na mikrobiom jelitowy

Coraz więcej badań wskazuje, że berberyna może wspierać zdrowie jelit i równowagę mikroflory bakteryjnej. Działa na kilku poziomach:

• wspomaga rozwój korzystnych bakterii, takich jak Bifidobacterium i Lactobacillus,
• ogranicza wzrost niektórych niepożądanych drobnoustrojów, wspierając równowagę mikrobiologiczną w jelitach,
• wspiera zdrowie bariery jelitowej, co może mieć wpływ na lepsze wchłanianie składników odżywczych i ogólną kondycję przewodu pokarmowego.

Wpływ na wątrobę i procesy detoksykacyjne

Wątroba odgrywa kluczową rolę w metabolizmie tłuszczów, cukrów i procesach detoksykacyjnych. Berberyna może wspierać jej funkcjonowanie poprzez:

• regulację enzymów zaangażowanych w metabolizm lipidów,
• wpływ na transport kwasów tłuszczowych,
• wspomaganie pracy mitochondriów w komórkach wątrobowych, co może przyczyniać się do lepszego wykorzystania energii.

Dla kogo berberyna może być szczególnie wartościowa?

Berberyna może okazać się pomocna dla osób, które:

• chcą zadbać o prawidłowy poziom cukru we krwi,
• interesują się naturalnym wsparciem metabolizmu tłuszczów,
• szukają składników wspomagających mikrobiom jelitowy,
• chcą wesprzeć pracę wątroby i procesy trawienne.

Dzięki wielokierunkowemu działaniu berberyna znalazła swoje miejsce w nowoczesnej dietetyce i suplementacji. Jednak aby w pełni zrozumieć, jak działa, warto przyjrzeć się jej mechanizmowi działania na poziomie komórkowym.

Mechanizm działania 

Berberyna to związek o szerokim spektrum aktywności biologicznej, który działa na poziomie komórkowym i molekularnym. Jej wpływ na organizm wynika głównie z aktywacji enzymów metabolicznych, regulacji ekspresji genów oraz oddziaływania na mikrobiom jelitowy.

Jak dokładnie to wygląda?

Aktywacja kinazy AMPK – „przełącznika metabolicznego”

Jednym z kluczowych mechanizmów działania berberyny jest aktywacja enzymu AMPK (kinazy białkowej aktywowanej przez AMP), nazywanego często „przełącznikiem metabolicznym” organizmu. AMPK odgrywa centralną rolę w regulacji procesów energetycznych – działa podobnie jak wysiłek fizyczny, zwiększając zużycie energii przez komórki i poprawiając ich metabolizm.

Aktywacja AMPK przez berberynę skutkuje:

• zwiększeniem wychwytu glukozy przez komórki (poprzez zwiększoną ekspresję transportera GLUT4);
• ograniczeniem syntezy glukozy w wątrobie, co pomaga utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi;
• spowolnieniem produkcji i magazynowania tłuszczu, co może wspierać zdrowy profil lipidowy;
• zwiększeniem aktywności mitochondriów, co sprzyja lepszemu wykorzystaniu energii w organizmie.

Wpływ na metabolizm glukozy

Berberyna może wpływać na regulację poziomu cukru we krwi na kilka sposobów:

1. Zwiększa wrażliwość komórek na insulinę, co sprawia, że glukoza jest efektywniej transportowana do wnętrza komórek i wykorzystywana jako źródło energii;
2. Zmniejsza produkcję glukozy w wątrobie, hamując działanie enzymów zaangażowanych w proces glukoneogenezy (syntezy nowej glukozy);
3. Wpływa na mikroflorę jelitową, co pośrednio reguluje metabolizm węglowodanów i wchłanianie cukrów.

Wpływ na gospodarkę lipidową

Dzięki aktywacji AMPK i regulacji ekspresji genów berberyna może wpływać na metabolizm tłuszczów poprzez:

• zmniejszenie produkcji cholesterolu w wątrobie, poprzez obniżenie aktywności enzymu HMG-CoA reduktazy (kluczowego dla syntezy cholesterolu);
• zwiększenie wychwytu LDL („złego” cholesterolu) przez komórki, co przyczynia się do jego prawidłowego poziomu;
• wpływ na enzymy trawiące tłuszcze, co może sprzyjać ich efektywnemu metabolizmowi.

Berberyna a mikrobiom jelitowy

Nowe badania wskazują, że berberyna może wpływać na mikroflorę jelitową w sposób podobny do prebiotyków. Stymuluje rozwój korzystnych bakterii z rodzajów Bifidobacterium i Lactobacillus, jednocześnie pomagając ograniczyć wzrost drobnoustrojów mniej korzystnych dla zdrowia. Dzięki temu:

• poprawia funkcjonowanie bariery jelitowej;
• może wspierać trawienie i wchłanianie składników odżywczych;
• wpływa na produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych; które mają pozytywny wpływ na metabolizm.

Oddziaływanie na geny i ścieżki komórkowe

Berberyna wpływa na ekspresję wielu genów związanych z metabolizmem, co oznacza, że może działać wielotorowo. Może regulować szlaki związane z:

• wytwarzaniem enzymów trawiennych;
• transportem glukozy do komórek;
• aktywnością mitochondriów
• metabolizmem tłuszczów w wątrobie.

Jak widzisz, berberyna działa na organizm na wielu poziomach, regulując kluczowe procesy metaboliczne. Jej wpływ na enzym AMPK, metabolizm cukrów i tłuszczów oraz mikroflorę jelitową sprawia, że jest składnikiem, którym interesuje się coraz więcej osób dbających o swoje zdrowie.

Jednak, aby wykorzystać jej potencjał w pełni, warto wiedzieć, jaka ilość jest optymalna. W kolejnym akapicie przyjrzymy się rekomendowanym dawkom berberyny.

Zalecane dawki berberyny

Berberyna jest jednym z najlepiej przebadanych alkaloidów pod kątem wpływu na metabolizm, jednak jej skuteczność zależy od odpowiedniego dawkowania. Jakie ilości są uznawane za optymalne i jak często należy ją przyjmować, aby osiągnąć pożądane efekty?

Optymalne dawki berberyny

Większość badań wskazuje, że najczęściej stosowana dawka berberyny wynosi od 900 mg do 1500 mg dziennie. Jednak nie należy przyjmować jej w całości na raz – ze względu na stosunkowo krótki czas działania (ok. 4–6 godzin) zaleca się podzielenie dawki na kilka porcji w ciągu dnia.

1. Standardowy schemat suplementacji to:

• trzy razy dziennie po 300–500 mg – najlepiej przed głównymi posiłkami, co wspomaga metabolizm węglowodanów i lipidów.

Dawkowanie może się różnić w zależności od celu suplementacji:

Czy można stosować wyższe dawki?

Niektóre badania testowały dawki powyżej 1500 mg dziennie, jednak wyższe ilości niekoniecznie przynoszą lepsze efekty. Berberyna działa w mechanizmie nasycenia – po przekroczeniu pewnego poziomu organizm nie wykorzystuje jej już efektywniej, a ryzyko skutków ubocznych może wzrosnąć.

Jakie formy berberyny są najlepiej przyswajalne?

Czysta berberyna ma dość ograniczoną biodostępność, co oznacza, że organizm nie wchłania jej w 100%. Dlatego w suplementach często stosuje się:

• berberynę w formie chlorku lub siarczanu – tradycyjna forma, dostępna w większości preparatów;
• berberynę w połączeniu z ekstraktami roślinnymi (np. z ostropestu plamistego), co może wspierać jej wchłanianie i działanie na wątrobę;
• berberynę w postaci liposomalnej – nowoczesna forma, której struktura ułatwia transport składnika do komórek.

Jak maksymalnie zwiększyć skuteczność berberyny?

Berberynę warto przyjmować razem z posiłkiem lub tuż przed nim, szczególnie jeśli posiłek zawiera węglowodany. Może to wspomóc metabolizm cukrów i zwiększyć efektywność działania.

Niektóre składniki mogą także poprawiać jej biodostępność:

• piperyna (ekstrakt z czarnego pieprzu) – może zwiększać wchłanianie berberyny;
• kwasy tłuszczowe – niektóre badania sugerują, że przyjmowanie berberyny wraz z tłuszczami może poprawić jej transport w organizmie.

Interakcje z innymi substancjami

Berberyna, choć naturalna, może wchodzić w interakcje z wieloma substancjami, wpływając na ich działanie w organizmie. Dzieje się tak, ponieważ berberyna oddziałuje na różne szlaki metaboliczne, w tym enzymy wątrobowe i transportery odpowiedzialne za wchłanianie i eliminację substancji aktywnych. Jakie połączenia warto stosować, a których lepiej unikać?

Berberyna a leki – na co uważać?

Berberyna może wpływać na działanie niektórych leków, dlatego osoby stosujące farmakoterapię powinny zachować ostrożność.

1. Leki na cukrzycę i insulinowrażliwość
   Berberyna może wpływać na gospodarkę glukozową w sposób zbliżony do metforminy. Może to prowadzić do obniżenia poziomu cukru we krwi, co w połączeniu z lekami przeciwcukrzycowymi może zwiększyć ryzyko hipoglikemi. Co robić? Jeśli stosujesz leki na cukrzycę, monitoruj poziom glukozy i skonsultuj suplementację z lekarzem.
   
   
2. Leki na nadciśnienie
   Berberyna może wykazywać działanie wspierające regulację ciśnienia tętniczego, co w połączeniu z lekami hipotensyjnymi może prowadzić do nadmiernego obniżenia ciśnienia. Co robić? Jeśli stosujesz leki na nadciśnienie, kontroluj ciśnienie krwi i w razie potrzeby dostosuj dawkę leków pod nadzorem specjalisty.
   
   
3. Leki przeciwzakrzepowe i antyagregacyjne
   Berberyna może wpływać na metabolizm leków rozrzedzających krew, takich jak warfaryna czy aspiryna. Może to wpłynąć na czas krzepnięcia, zwiększając ryzyko krwawień lub siniaków. Co robić? Jeśli przyjmujesz leki przeciwzakrzepowe, skonsultuj się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji berberyną.
   
   
4. Antybiotyki
   Berberyna wykazuje działanie przeciwbakteryjne i może wpływać na skuteczność niektórych antybiotyków, zarówno wzmacniając, jak i osłabiając ich działanie. Może również oddziaływać na mikrobiom jelitowy, co w połączeniu z antybiotykoterapią może zwiększać ryzyko zaburzeń flory bakteryjnej jelit. Co robić? Unikaj łączenia berberyny z antybiotykami bez konsultacji z lekarzem i wspieraj mikrobiom poprzez probiotyki.

Berberyna a inne suplementy – kiedy warto łączyć?

Niektóre składniki mogą działać synergistycznie z berberyną, wzmacniając jej efektywność.

Połączenia wspierające działanie berberyny

• Kwas alfa-liponowy (ALA) – obie substancje mogą wspierać metabolizm glukozy i lipidów;
• Cynamon – wspomaga gospodarkę węglowodanową i może działać komplementarnie z berberyną;
• Resweratrol – może wspierać działanie berberyny na poziomie komórkowym;
• Magnez – bierze udział w metabolizmie glukozy i może uzupełniać działanie berberyny;
• Kurkumina – może zwiększać biodostępność berberyny, poprawiając jej działanie w organizmie;
• Piperyna (ekstrakt z czarnego pieprzu) – wspiera przyswajanie berberyny, zwiększając jej biodostępność.

Połączenia, których warto unikać

• Zioła o działaniu hipoglikemizującym (np. morwa biała, gorzki melon) – łączone z berberyną mogą nadmiernie obniżać poziom cukru we krwi.
• Suplementy wspierające obniżenie ciśnienia (np. czosnek, ekstrakt z głogu) – mogą zwiększać ryzyko nadmiernego obniżenia ciśnienia tętniczego.
• Inne substancje przeciwbakteryjne (np. olejek oregano, ekstrakt z pestek grejpfruta) – mogą nadmiernie wpływać na mikrobiom jelitowy.

Berberyna a metabolizm wątrobowy

Berberyna jest metabolizowana przez enzymy cytochromu P450 w wątrobie, co oznacza, że może wpływać na działanie leków przetwarzanych tym szlakiem. Może hamować aktywność CYP3A4, co skutkuje wolniejszym metabolizmem niektórych substancji, prowadząc do ich kumulacji w organizmie. Dotyczy to np.:

• statyn (stosowanych na cholesterol);
• niektórych leków antydepresyjnych;
• leków immunosupresyjnych.

Jeśli stosujesz leki metabolizowane przez CYP3A4, warto skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji berberyną.

Jak bezpiecznie łączyć berberynę z innymi substancjami?

Przede wszystkim, jeśli stosujesz leki, skonsultuj suplementację z lekarzem. Monitoruj też reakcję organizmu, szczególnie na początku stosowania. Berberynę warto łączyć z substancjami wspierającymi jej działanie, takimi jak piperyna czy kurkumina. Ważne jest jednak unikanie nadmiernej ilości substancji o podobnym działaniu, np. obniżających poziom cukru czy ciśnienie.

Berberyna to silny składnik aktywny, który może działać zarówno samodzielnie, jak i w synergii z innymi substancjami. Kluczowe jest jednak świadome stosowanie i dostosowanie suplementacji do indywidualnych potrzeb organizmu.

W kolejnym akapicie przyjrzymy się badaniom naukowym – jakie dowody potwierdzają skuteczność berberyny i jakie wnioski płyną z analiz naukowych?

Badania naukowe

Badania nad właściwościami i działaniem berberyny nie są nowością. Naukowcy pracują nad tym od lat. Liczne badania laboratoryjne, przedkliniczne oraz kliniczne analizowały jej wpływ na organizm, w tym metabolizm, gospodarkę węglowodanową, lipidową oraz mikrobiom jelitowy. Choć badania dostarczają interesujących wniosków, pamiętaj, że berberyna nie jest lekiem, a jej działanie może różnić się w zależności od indywidualnych czynników.

Berberyna a metabolizm glukozy i insuliny

Ze względu na właściwości wiele badań nad berberyną dotyczy jej wpływu na gospodarkę cukrową. I tutaj wnioski są obiecujące, ponieważ okazuje się, że berberyna może wspierać metabolizm glukozy i wpływać na wrażliwość insulinową.

Suplementacje berberyny ma wpłynąć na:

• obniżenie stężenia glukozy we krwi na czczo, 
• obniżenie stężenia glukozy po posiłku, 
• obniżenie poziomu hemoglobiny glikowanej.

Między innymi z tego powodu berberynę znajdziesz w składzie takich suplementów diety jak NOYOYO® Effect, NOYO® Aqua, NOYO® Detox czy NOYO® Slim Vegan Protein. Przemyślane składy wymienionych suplementów wspomagają m.in. utratę wagi oraz mają pozytywny wpływ na utrzymanie właściwego poziomu cholesterolu i glukozy we krwi. 

Berberyna a lipidy i zdrowie metaboliczne

Kolejnym obszarem badań jest wpływ berberyny na profil lipidowy i metabolizm tłuszczów.

Naukowcy dokonali oceny kilku badań naukowych, w których sprawdzano wpływ suplementacji berberyną na profil lipidowy krwi

Dostępne wyniki badań wykazują wpływ badanej substancji na:

• obniżenie stężenie cholesterolu całkowitego;
• redukcję poziom „złego" cholesterolu LDL;
• obniżenie stężenie triglicerydów;
• wzrost stężenia „dobrego" cholesterolu HDL.

Berberyna poprawia zdrowie osób z chorobami wątroby

Coraz częściej w opracowaniach naukowych pojawia się stwierdzenie, że berberyna może być obiecującym składnikiem w leczeniu niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby. Jest to możliwe dzięki jej pozytywnemu wpływowi na poprawę niektórych parametrów metabolicznych.

Wyniki metaanalizy pochodzące z pracy opublikowanej w 2016 roku wskazały, że suplementacja berberyną u osób cierpiących na niealkoholowe stłuszczenie wątroby może wpływać na:

• poprawę parametrów gospodarki węglowodanowej (redukcja insulinooporności, obniżenie poziomu hemoglobiny glikowanej);
• poprawę profilu lipidowego krwi (obniżenie stężenia cholesterolu całkowitego, "złego" cholesterolu LDL, triglicerdów);
• poprawę parametrów funkcjonowania wątroby (obniżenie stężenia enzymu wątrobowego - aminotransferazy alaninowej, ALT);
• zmniejszenie poziomu lipidów w wątrobie.

Jak widzisz, berberyna to składnik o obiecującym potencjale, ale jej stosowanie powinno być świadome. To na pewno nie jest substytut zróżnicowanej diety. Jeśli zastanawiasz się nad suplementacją, warto zwrócić uwagę na formę, dawkowanie oraz ewentualne interakcje z lekami i innymi składnikami diety.

Źródła:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK116001/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25498346/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30393248/

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5329945/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27446224/