Temat suplementów z żelazem to temat zyskuje na znaczeniu w dzisiejszych czasach, kiedy zdrowie i dobre samopoczucie stają się priorytetem dla coraz większej liczby osób. Żelazo odgrywa kluczową rolę w organizmie, wspierając produkcję czerwonych krwinek oraz transport tlenu do wszystkich komórek. Jego niedobór może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, dlatego warto znać nie tylko zapotrzebowanie na ten składnik, ale także możliwości, jakie dają suplementy diety.

Z tekstu dowiesz się:

• w jaki sposób żelazo odpowiada za transport tlenu w organizmie,
• dlaczego żelazo jest szczególnie ważne do prawidłowego funkcjonowania organizmu kobiety w ciąży,
• jakie jest prawidłowe stężenie żelaza w organizmie,
• co wiąże się z niedoborem żelaza w organizmie,
• kiedy warto stosować suplement diety z żelazem,
• w jakiej formie są sprzedawane preparaty żelaza,
• czy przyjmowanie żelaza niesie za sobą skutki uboczne,
• jak podnieść poziom żelaza wraz z pożywieniem.

Żelazo w organizmie – jakie pełni funkcje?

Żelazo to jeden z najważniejszych pierwiastków dla naszego zdrowia, pełniący wiele kluczowych ról w organizmie. Przede wszystkim, pomaga dostarczać tlen do komórek – cząsteczki żelaza w hemoglobinie, białku obecnym w czerwonych krwinkach, wiążą tlen w płucach i transportują go do wszystkich części ciała. Bez wystarczającej ilości żelaza nasz organizm nie jest w stanie produkować odpowiedniej liczby czerwonych krwinek, co prowadzi do niedokrwistości.

Żelazo wspiera także nasz układ nerwowy i pomaga w lepszym funkcjonowaniu mózgu, wpływając na

• naszą pamięć,
• koncentrację,
• ogólne samopoczucie.

Jest też ważne dla układu odpornościowego, ponieważ wspomaga pracę komórek, które walczą z infekcjami. Działa jak naturalny „obrońca” organizmu, pomagając nam zachować zdrowie.

Żelazo odgrywa również rolę w procesach oczyszczania organizmu – wspiera wątrobę w neutralizowaniu toksyn, a także pomaga chronić nasze komórki przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki.

Nasze ciało wchłania żelazo głównie w jelitach, a następnie transportuje je przez krew do różnych organów. Aby mieć zapas żelaza na przyszłość, organizm magazynuje je w formie ferrytyny, głównie w wątrobie. Ferrytyna działa jak „schowek” – przechowuje żelazo, które można wykorzystać w momencie zwiększonego zapotrzebowania, np. w czasie choroby czy intensywnego wysiłku fizycznego.

Żelazo dla kobiet w ciąży – dlaczego jest tak ważne jak kwas foliowy i jaki ma wpływ na dziecko?

Podczas ciąży zapotrzebowanie organizmu na żelazo wzrasta niemal dwukrotnie. Wynika to z konieczności wsparcia rozwoju płodu, a także przygotowania organizmu matki na utratę krwi podczas porodu. Żelazo jest kluczowym pierwiastkiem dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego i mózgu dziecka, a także produkcji czerwonych krwinek. Niedobór żelaza w ciąży może prowadzić do anemii u matki, co zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej dziecka, a także anemii u noworodka, która będzie wiązać się z koniecznością przyjmowania żelaza dla dzieci.

Podobnie jak kwas foliowy żelazo jest niezbędne dla zdrowia matki i dziecka. Suplementacja żelaza często jest zalecana przez lekarzy od drugiego trymestru ciąży, zwłaszcza gdy wyniki badań krwi wskazują na jego niski poziom. Przyszłe mamy powinny jednak pamiętać, że przyjmowanie suplementów diety z żelazem zawsze powinno być skonsultowane z lekarzem, aby dobrać odpowiednią dawkę i formę preparatu.

Normy w organizmie – poznaj je, zanim sięgniesz po preparaty z żelazem

Aby sprawdzić poziom żelaza w organizmie, należy wykonać badanie z krwi, a dokładniej sprawdzić stężenie tego pierwiastka w surowicy. Za normę przyjęło się:

• u mężczyzn - 17,7-35,9 µmol/l (90–200 µg/dl),
• u kobiet - 11,1–30,1 µmol/l (60–170 µg/dl).

Warto pamiętać, że poziom żelaza sprawdza się najczęściej razem z ferrytyną i hemoglobiną. 

Niedobór żelaza – jak rozpoznać? Skutki niskiego poziomu tego pierwiastka

Niedobór żelaza jest jednym z najczęstszych niedoborów żywieniowych na świecie. Według WHO to główna przyczyna anemii, która dotyka aż 33% kobiet niebędących w ciąży, 40% kobiet w ciąży i 42% dzieci.

Objawy zbyt niskiego poziomu tego pierwiastka mogą być początkowo subtelne i narastać stopniowo, co sprawia, że często są bagatelizowane. Do typowych objawów niedoboru żelaza należą:

• chroniczne znużenie, zmęczenie i osłabienie,
• bladość skóry i błon śluzowych,
• zawroty i bóle głowy,
• osłabienie oraz kruchość włosów i paznokci,
• zimne dłonie i stopy,
• duszności i przyspieszone tętno.

W przypadku wystąpienia tych objawów warto sprawdzić poziom żelaza, ferrytyny i hemoglobiny, aby upewnić się, że organizm funkcjonuje prawidłowo. Nieleczony niedobór żelaza może prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych, takich jak ciężka anemia, zaburzenia sercowo-naczyniowe, a także osłabienie układu odpornościowego.

Kiedy warto sięgnąć po suplement diety z żelazem?

Suplementacja żelaza jest zalecana w sytuacjach, gdy stwierdzono niedobór tego składnika. Może on wynikać z różnych przyczyn, takich jak:

• utrata krwi, np. podczas obfitych miesiączek lub krwawień wewnętrznych,
• ciąża , kiedy to zapotrzebowanie na żelazo znacząco wzrasta,
• zaburzenia wchłaniania, np. celiakia, choroby przewodu pokarmowego,
• zwiększone zapotrzebowanie u dzieci, kobiet w ciąży, sportowców.

Należy jednak pamiętać, że przed rozpoczęciem suplementacji warto wykonać badania krwi i skonsultować się z lekarzem. Nadmiar żelaza, tak samo jak jego niedobór, może mieć negatywne skutki dla zdrowia, takie jak uszkodzenie wątroby czy zwiększone ryzyko chorób serca.

Kapsułki, tabletki, saszetka – w jakiej formie można suplementować żelazo?

Na rynku dostępnych jest wiele preparatów z żelazem – w formie tabletek, kapsułek, saszetek czy płynów. Żelazo w tabletkach jest jedną z najpopularniejszych form, dostępne zarówno na receptę, jak i bez recepty. Preparaty różnią się między sobą m.in. stopniem przyswajalności i ilością zawartego żelaza. Ważne jest, aby wybierać preparaty zawierające żelazo w formie najlepiej przyswajalnej przez organizm – takie jak żelazo hemowe. Dodatkowo warto łączyć je z witaminą C, która zwiększa wchłanialność tego pierwiastka.

Skutki uboczne i przeciwwskazania do suplementacji żelaza

Przyjmowanie preparatów zawierających żelazo może wiązać się z pewnymi skutkami ubocznymi, takimi jak:

• nudności,
• bóle brzucha,
• zaparcia lub biegunki,
• ciemne zabarwienie stolca.

Objawy te nie są przyczyną do porzucenia suplementacji. Można jednak złagodzić działanie preparatów, stosując żelazo z witaminą C lub przyjmując preparat w trakcie jedzenia.

Przeciwwskazania do suplementacji żelaza to m.in. choroby nerek, hemochromatoza (nadmiar żelaza w organizmie) oraz niektóre schorzenia przewodu pokarmowego. Zawsze warto sprawdzić zalecenia i przeciwwskazania na ulotce dołączonej do preparatu oraz skonsultować się z lekarzem.

Dieta bogata w żelazo – na czym powinna polegać?

Zdrowemu organizmowi wystarczy odpowiednio zbilansowana dieta, aby utrzymać prawidłowy poziom żelaza. Wiele jednak zależy od indywidualnych potrzeb, stylu życia oraz stanu zdrowia danej osoby.

Co jeść, aby zwiększyć żelazo we krwi?

Produkty bogate w żelazo dzielimy na dwie główne grupy:

• Źródła żelaza hemowego (pochodzenia zwierzęcego)

Żelazo hemowe, znajdujące się w mięsie, wątróbce, rybach i drobiu, jest znacznie lepiej przyswajalne przez organizm – wchłaniamy go na poziomie 15-35%.

• Źródła żelaza niehemowego (pochodzenia roślinnego).

Żelazo niehemowe, które znajdziemy w roślinach strączkowych, zielonych warzywach liściastych, orzechach, nasionach oraz pełnoziarnistych produktach zbożowych, wchłania się w mniejszym stopniu – około 2-20%.

Warto zwrócić też uwagę, że niektóre składniki diety, takie jak kawa, herbata, produkty mleczne oraz niektóre błonnikowe produkty roślinne mogą hamować przyswajanie żelaza niehemowego. Dlatego osoby, które polegają na diecie roślinnej, powinny szczególnie zadbać o to, aby spożywać produkty bogate w żelazo w towarzystwie witaminy C (np. owoce cytrusowe, papryka), która zwiększa wchłanianie tego pierwiastka.

Suplementy diety zawierające żelazo mogą być pomocne w uzupełnieniu niedoborów tego pierwiastka, ale ich stosowanie powinno być przemyślane i skonsultowane z lekarzem. Wybierając odpowiedni preparat, warto zwrócić uwagę na formę żelaza, sposób jego przyswajania oraz potencjalne skutki uboczne. Pamiętaj, aby nigdy nie przyjmować suplementów diety bez odpowiedniego badania poziomu żelaza we krwi i zawsze kierować się zasadą "najpierw bezpieczeństwo".