Probiotyki – według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) – to żywe drobnoustroje, które podane w odpowiedniej ilości wywierają korzystny wpływ na zdrowie człowieka. Jedną z najważniejszych prozdrowotnych funkcji tych mikroorganizmów jest zwiększanie odporności, a co za tym idzie – obniżanie ryzyka rozwoju infekcji. W jaki sposób probiotyki wpływają na naszą odporność, kiedy je przyjmować i jak robić to z głową? O tym wszystkim przeczytasz w naszym artykule!

Z tekstu dowiesz się:

• czym dokładnie są probiotyki i jakie są ich rodzaje;
• jak to działa – czyli w jaki konkretnie sposób probiotyki wspierają odporność; 
• czy probiotyki można znaleźć w żywności;
• jak wzmocnić odporność probiotykami;
• kiedy warto sięgać po preparaty ze szczepami bakterii probiotycznych;
• czy istnieją przeciwwskazania do przyjmowania probiotyków.

Probiotyki – mali sprzymierzeńcy układu odpornościowego

Probiotyki to ogólne określenie grup mikroorganizmów o szczególnych właściwościach prozdrowotnych. Potrafią one kolonizować błony śluzowe przewodu pokarmowego, dzięki czemu utrzymują prawidłowe funkcjonowanie flory bakteryjnej i unieszkodliwiają patogeny. Ich stała obecność w jelitach jest więc nie tylko pożądana, ale wręcz niezbędna.

Mówiąc „probiotyki”, zwykle mamy na myśli tzw. szczepy probiotyczne, czyli szczepy bakterii, które pomagają organizmowi zwalczać infekcje, trawić pokarmy i wchłaniać składniki odżywcze. Zaliczamy do nich przede wszystkim bakterie należące do takich szczepów, jak: Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus casei, Bifidobacterium lactis i Streptococcus thermophilus.

Co ciekawe, choć probiotyki utożsamia się głównie z bakteriami, znane są również drożdże o właściwościach probiotycznych. Za taki gatunek uznaje się drożdże Saccharomyces boulardii, które mogą przetrwać w kwaśnym środowisku żołądka i dzięki temu kolonizować jelita, wspomagając utrzymanie prawidłowej flory bakteryjnej. 

Jak probiotyki mogą wzmocnić układ odpornościowy? Odpowiedź na to pytanie może cię zaskoczyć

Dlaczego? Bo probiotyki to mikroorganizmy dosłownie walczące z wrogiem. Niektóre z nich mają supermoc wytwarzania substancji toksycznych (takich jak kwas mlekowy, nadtlenek wodoru, bakteriocyny) zatruwających wrogie drobnoustroje, które mogłyby spowodować infekcję i osłabić odporność organizmu. To jednak niejedyny sposób, w jaki probiotyki bronią granic twojego organizmu! Mogą bowiem także zmieniać pH otoczenia, hamując wzrost niektórych bakterii chorobotwórczych bądź uniemożliwiając zasiedlenie przez nie przewodu pokarmowego. Co jeszcze potrafią zdziałać w ramach podnoszenia odporności twojego organizmu? Sprawdź:

• redukują stany zapalne poprzez modulację produkcji cytokin, czyli białek hamujących lub pobudzających reakcje układu odpornościowego;
• wspierają różnorodność mikroflory jelitowej (mikrobiomu), dzięki czemu lepiej radzi sobie ona z patogenami;
• stymulują produkcję przeciwciał, takich jak immunoglobuliny A, które chronią przed infekcjami, a także wzmacniają aktywność makrofagów i limfocytów T, istotnych dla prawidłowej reakcji układu immunologicznego;
• zasiedlają jelita, zabierając przestrzeń i pożywienie niepożądanym mikroorganizmom, czyli dosłownie wypychają patogeny z jelit;
•  wzmacniają tzw. barierę jelitową, czyli kompleksowy system ochrony organizmu, umożliwiając zachowanie jej integralności.

Jedną z najbardziej zadziwiających supermocy probiotyków jest umiejętność aktywowania i pobudzania wzrostu tzw. komórek NK (naturall killers), czyli cytotoksycznych komórek odpornościowych odpowiedzialnych za eliminację komórek nowotworowych lub zakażonych przez wirusy i bakterie. 

Warto wiedzieć, że utrzymanie dobrej odporności ogólnej organizmu nie jest jedynym zadaniem probiotyków. Bakterie probiotyczne ułatwiają bowiem również trawienie, uczestniczą w produkcji witamin, a także regulują częstość wypróżnień. Chyba już więc nie masz wątpliwości, że probiotyki poprawiają funkcjonowanie organizmu na wielu frontach!

Skąd brać probiotyki, czyli o ich obecności w produktach spożywczych

Najwyższy czas, by nieco rozszerzyć definicję probiotyków: tym mianem określa się bowiem nie tylko same drożdże czy bakterie probiotyczne, ale też zawierające je suplementy diety i produkty spożywcze. Zanim jednak przejdziemy do kwestii związanych z suplementacją, zajmijmy się produktami, które wspierają zdrowie całego organizmu, dostarczając nam przy tym doskonałych wrażeń smakowych.

Poszukując żywności zawierającej probiotyki, należy się skupić na produktach fermentowanych. W końcu komu mama czy babcia podczas towarzyszącej np. anginie kuracji antybiotykiem nie podsuwały pod nos jogurtu! Dobrą wiadomością jest to, że produkty fermentowane są obecne niemal w każdej kuchni świata, dlatego jeśli zechcesz wzbogacić o nie swój jadłospis, z pewnością nie będziesz narzekać na nudę! Wspierające zdrowie jelit bakterie znajdziesz m.in. w:

• jogurcie i kefirze;
• kiszonkach (dobrze ci znanych polskich kapuście i ogórkach, ale też np. koreańskim kimchi);
• japońskiej paście miso;
• fermentowanym napoju z herbaty – kombuczy;
• indonezyjskim produkcie spożywczym zwanym tempeh, który przygotowuje się ze sfermentowanych nasion soi;
• doskonale znanym w krajach słowiańskich i bałtyckich kwasie chlebowym;
• serach dojrzewających (produkowanych metodami tradycyjnymi), takich jak cheddar czy gouda. 

Czy prebiotyki to to samo co probiotyki?

Nie, zmiana litery w nazwie nie jest wynikiem pomyłki! Oprócz probiotyków wraz z pożywieniem (lub suplementami) możemy bowiem przyjmować tzw. prebiotyki. Nie są to jednak żywe bakterie czy drożdże, ale nieulegające trawieniu substancje pochodzenia roślinnego, które wspierają wzrost lub aktywność korzystnych dla organizmu drobnoustrojów bytujących w przewodzie pokarmowym. Prebiotykami mogą być m.in. niestrawiona skrobia, a także polisacharydy (pektyny, gumy guar i owsiana, inulina) i oligosacharydy.

Teoria teorią, ale czas przejść do konkretów, czyli sprawdzić, które produkty spożywcze są najlepszymi źródłami prebiotyków:

• warzywa korzeniowe;
• banany;
• por i szparagi;
• płatki owsiane; 
• kakao;
• nasiona lnu i chia;
• jabłka. 

Nie tylko probiotyki i prebiotyki wspierają mikroflorę jelit

Bo istnieją jeszcze synbiotyki, czyli połączenie sił probiotyków i prebiotyków. Mianem synbiotyków najczęściej określa się suplementy zawierające probiotyki i prebiotyki, jednak tak naprawdę nic nie stoi na przeszkodzie, żeby we własnym zakresie skomponować sobie np. pyszne synbiotyczne śniadanie. W końcu kto by się nie skusił na pudding jogurtowy z nasion chia z dodatkiem kakao, startego jabłka i pokrojonego banana? Mniam!

Coraz częściej słyszy się również o postbiotykach, które są produktami aktywności metabolicznej probiotyków. Znajdziemy wśród nich m.in. metabolity, enzymy, kwasy organiczne (w tym najbardziej znany kwas mlekowy) i fragmenty martwych komórek bakterii. Postbiotyki – podobnie jak probiotyki – wspierają układ odpornościowy i wspomagają funkcje jelit. Są przy tym powszechnie dostępne w formie suplementów (znajdziesz je np. w preparacie NOYO® Happy Belly, skutecznym zwłaszcza w regulacji trawienia).

Jak wzmocnić system immunologiczny probiotykami – praktyczne wskazówki

Oczywiście najlepiej zacząć od probiotyków i prebiotyków naturalnych, dostarczanych do organizmu wraz z pożywieniem. Czasem jednak takie wsparcie może się okazać niewystarczające (np. po antybiotykoterapii), a w niektórych wypadkach nawet niemożliwe – np. u osób z ograniczoną tolerancją na produkty fermentowane. Zanim jednak udasz się do apteki po probiotyki na odporność, zapoznaj się z ogólnymi zasadami, które pomogą zmaksymalizować korzyści płynące z ich stosowania:

• Wybór odpowiedniego rodzaju probiotyków – odpowiedniego, czyli takiego o potwierdzonej w badaniach naukowych skuteczności. Do najbardziej przebadanych szczepów zalicza się m.in. Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus plantarum, Bifidobacterium lactis, Lactobacillus casei. Warto wiedzieć, że różne szczepy mogą mieć odmienne działanie, dlatego każdorazowo warto się w tej sprawie skonsultować ze specjalistą – lekarzem lub dietetykiem. Dobrze jest również sięgać po suplementy zawierające więcej niż jeden szczep, co podnosi ogólną skuteczność produktu.
• Regularne spożywanie preparatów z korzystnymi mikroorganizmami – aby zauważyć wpływ korzystnych bakterii na zdrowie, zwykle należy je przyjmować przez kilka tygodni lub miesięcy, aby zdążyły skolonizować jelita.
• Rodzaj suplementu – warto sięgać po najlepsze probiotyki, zawierające składniki przebadane klinicznie w odpowiedniej dawce, takie jak np. NOYO® Pro.Bio, które w jednej kapsułce zawierają nawet 10 miliardów bakterii.
• Przyjmowanie odpowiednich bakterii probiotycznych z prebiotykami, które stanowią pożywkę dla dobrych bakterii i wspierają ich działanie.
• Monitorowanie reakcji organizmu – kiedy zaczynasz przyjmować probiotyki, dobrze jest na bieżąco obserwować, jak reaguje na nie twoje ciało. Jeśli pojawiają się wzdęcia lub inne dolegliwości żołądkowo-jelitowe, warto ograniczyć dawkę i na powrót stopniowo ją zwiększać. W sytuacji gdy objawy nie ustępują albo się nasilają, koniecznie zgłoś się do lekarza.

Probiotyki – na odporność organizmu i nie tylko?

Probiotyki mogą wspierać twoje zdrowie w wielu problemach zdrowotnych, m.in. w momentach obniżenia odporności czy sytuacjach zaburzenia równowagi mikrobiomu. A jeszcze konkretniej? Sprawdź:

• po antybiotykoterapii – antybiotyki mogą zaburzyć równowagę mikrobioty jelitowej, co prowadzi m.in. do problemów trawiennych, takich jak biegunka poantybiotykowa;
• przy problemach żołądkowo-jelitowych, takich jak zespół jelita drażliwego, zaparcia i biegunki, w tym biegunki infekcyjne (np. biegunki podróżnych w trakcie wakacji w egzotycznych krajach);
• w okresie jesienno-zimowym w ramach wsparcia układu odpornościowego;
• przy problemach z trawieniem laktozy;
• gdy potrzebujesz zdrowia układu moczowo-płciowego przy uporczywych lub częstych infekcjach;
• w okresach silnego stresu i zmęczenia – stres może niekorzystnie wpływać na mikroflorę jelitową, a w konsekwencji – prowadzić do pogorszenia funkcjonowania przewodu pokarmowego; 
• jeśli chcesz poprawić kondycję skóry – probiotyki mogą łagodzić objawy trądziku, egzemy czy atopowe zapalenie skóry ze względu na właściwości regulujące reakcje zapalne w organizmie.

Czy probiotyki na odporność mogą zaszkodzić i kto nie powinien ich brać?

Chociaż pozytywny wpływ probiotyków na zdrowie jest niezaprzeczalny, w badaniach naukowych udowodniono, że – zwłaszcza w nadmiarze – ich przyjmowanie może niekiedy skutkować pojawieniem się nieprzyjemnych efektów ubocznych. Zalicza się do nich przede wszystkim problemy ze strony układu pokarmowego – zwykle są to biegunki, wzdęcia oraz uczucie dyskomfortu, a także łagodne bóle brzucha. Z innych problemów czasem pojawiają się również trądzik oraz wysypka.

Podobnie jak wszystkie inne leki i suplementy, również probiotykom zdarza się uczulać. Objawy takiej nietolerancji zwykle są bardziej różnorodne i poważniejsze – mogą się pojawić np. pokrzywka, swędzenie skóry, duszność, zawroty głowy, nagłe zmęczenie, a w skrajnych przypadkach – anafilaksja.

Przeciwwskazania do przyjmowania probiotyków na odporność

Chociaż probiotyki generalnie są bezpieczne dla większości ludzi, istnieje kilka sytuacji zdrowotnych, w których nie powinno się ich przyjmować lub robić to ze szczególną ostrożnością. Należy wśród nich wymienić m.in.:

• silnie osłabioną odporność (np. u osób z HIV i AIDS, pacjentów onkologicznych po chemioterapii, osób po przeszczepach);
• ciężkie choroby układu pokarmowego (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
• ciąża;
• obecność SIBO, czyli przerostu bakterii w jelicie cienkim. 

Czy probiotyki wspierają układ odpornościowy? Jeszcze jak! Obecność szczepów bakterii probiotycznych w organizmie jest kluczowa dla zachowania zdrowej mikroflory jelitowej, która ogranicza rozwój szkodliwych drobnoustrojów chorobotwórczych. Aby dostarczyć sobie probiotyków, warto zacząć od zdrowego stylu życia i przyjmowania ich wraz z jedzeniem w postaci produktów fermentowanych. Jeśli jednak potrzebujesz dodatkowego wsparcia, np. po kuracji antybiotykowej, a także w okresach obniżonej odporności i silnego stresu, sięgnij po sprawdzone suplementy z odpowiednią zawartością bakterii, takie jak NOYO® Pro.Bio. A kiedy po prostu marzysz o wyregulowaniu trawienia i płaskim brzuchu – wypróbuj NOYO® Happy Belly, który łączy działanie probiotyków z postbiotykami.